Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş

guramasynyň Baş direktorynyň

2009-njy ýylyň 20-nji iýulynda çykaran

57 belgili buýrugy bilen tassyklanyldy

 

                                                                                                                       

OBA HOJALYK EKINLERINI WE KÖP ÝYLLYK AGAÇLARY

MEÝLETIN ÄTIÝAÇLANDYRYŞ KADALARY

 

1. Umumy düzgünler

 

1.1. Şu Kadalar Saparmyrat Türkmenbaşynyň Türkmenistanyň Raýat bitewi kanunyna, «Ätiýaçlandyryş hakyndaky», «Daýhan birleşikleri hakyndaky» Türkmenistanyň Kanunlaryna, «Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş kommersiýa guramasyny öwürmek hakyndaky» Türkmenistanyň Prezidentiniň  1997-nji ýylyň 29-njy ýanwarynda çykaran 3001 belgili karary bilen tassyklanan, Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasy hakyndaky Düzgünnama we beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda işlenilip taýýarlanyldy.

1.2. Şu Kadalaryň esasynda Türkmenistanyň döwlet ätiýaçlandyryş guramalary (mundan beýläk - Ätiýaçlandyryjy) Türkmenistanyň hukuk we şahsy taraplary we oba hojalyk önümlerini öndürýän daşary ýurt döwletleri (mundan beýläk Ätiyaçlandyrýan) bilen oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň ätiýaçlandyryş şertnamalaryny baglaşýarlar.

 

2. Ätiýaçlandyryş desgalary

 

2.1.Ätiýaçlandyryş desgalary şu aşakdakylar bilen bagly bolup durýan Ätiyaçlandyrýanyň emläk bähbitleridir:

- oba hojalyk ekinleriniň hasyly we köp ýyllyk agaçlar (bede üçin tebigy ýetişýän otlardan we örülerden beýlekiler);

- agaçlar we miwe - bakja gyrymsy nahallyklar we beýleki köpýyllyk gyrymsy agaç nahallar.

2.2. Şular ätiýaçlandyryşa kabul edilmeýär:

- Ätiýaçlandyrýanyň (üç-bäş ýyllap) eken, ýöne bir ýyl hem hasyl alyp bilmedik oba hojalyk ekinleriniň hasyly;

- Ätiýaçlandyrýanyň ätiýaçlandyryş şertnamasyny baglaşmazdan ozalky geçen bäş ýylyň dowamynda hasylyny alyp bilmedik miwe getirýän ýaşdaky köp ýyllyk agaçlaryň hasyly;

- könelişme 70%-den we ondan–da ýokary möçbere ýeten köp ýyllyk agaçlar, baglarda selçeňlik 70% we ondan-da ýokary bolanda, täzeden gurnamalar we çapyp aýyrmalar, tebigy guramak, zaýalanmak we beýlekiler bilen baglanyşykly hasapdan çykarmaga degişliler we beýlekiler, kesellän ösümlikler (fillokser, gara rak we beýlekiler);

- opurylmak, suw basmak ýa-da beýleki tebigy betbagtçylyklar wehim salýan zolakda ýerleşýän ekinler, şeýle wehim barada bellenen tertipde yglan edilen ýa-da ygtyýarly edaralar (gidrometeogullugy edaralary we beýlekiler) tarapyndan wehimiň halatyny tassyklaýan degişli resminama, çözgüt ykrarnamasy we ş.m. düzülen pursatyndan başlap, öňki şertnamanyň möhleti tamamlanmanka şol şertnamada görkezilen ätiýaçlandyryş pul möçberine täze möhlete ätiýaçlandyryş şertnama baglaşylan (dikeldilen)  kadadan çykma halatlaryndan başgalar.

 

3. Ätiýaçlandyryş halatlary

 

          3.1. Oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň hasylynyň gurakçylygyň, çabganyň, dolynyň, tupanyň, gaýyň, suw almagynyň, ýangynyň, doňaklygyň, doňmagyň, siliň, suwaryş çeşmelerinde suwsuzlygyň ýa-da suw ýetmezçiliginiň, bu ýerler üçin adaty bolmadyk meteorologik ýa-da başga tebigy ýagdaýlaryň bolmagynyň, ýabany haýwanlaryň ýok etmeginiň, şeýle hem keseller we ösümliklere zyýan berijiler netijesinde ýok bolmagy ýa-da zaýalanmagy ätiýaçlandyryş halatlary bolup durýar.

Ätiýaçlandyryş şertnamasy goralýan toprakda ösdürilýän oba hojalyk ekinleriniň hasylynyň tebigy betbagtçylyklar, heläkçilikler we ýangynlar netijesinde elektrik energiýasynyň berilmeginiň kesilendigi sebäpli olaryň ýok bolmak ýa-da zaýalanmak ýagdaýlaryndan baglaşylýar.

          3.2. Miwe-bakja, tehniki, tokaý gorag sypatly we beýleki köp ýyllyk agaç- gyrymsy ekinleriň ätiýaçlandyryşy bu ekinleriň gurakçylygyň, aýazlaryň, bu ýerler üçin adaty bolmadyk köp garyň, çabganyň, dolynyň ýagmagynyň, tupanyň, gaýyň, ýangynyň, suw almagynyň, ýeriň süýşmeginiň, opurylmagynyň, partlaýyşyň, heläkçiligiň, sil almagynyň, ýer titremeginiň, ýerasty suwlaryň hereket etmekleriniň, keseller we ösümliklere zyýan berijiler netijesinde bu ösümlikleriň hemmesiniň (100%) ýa-da agaçlarynyň (şahalarynyň) belli bir bölekleriniň ýok bolmak ýa-da zaýalanmak ýagdaýlarynda geçirilýär.

Şunda doly ýok bolmak ýagdaýlaryna aşakdakylar degişlidir:

          - agaçlaryň we şahalarynyň ýerasty we ýerüsti bölekleri guranda, pudakdyr, şahalar ýa-da kök ulgamy güýçli derejede zaýalanyp bu ekinler köwüp aýraýmaga degişli bolan ýagdaýlary;

          - düýp kökli we sapylan üzüm şahalarynyň ýerüsti bölegi zaýalananda, şeýle hem käbir sitrus we subtropiki ösümlikleri, olaryň kök ulgamlary saklanyp özlerini täzeden ösmegi üçin kesmeli bolan ýagdaýlary.

 

4. Ätiýaçlandyryş şertnamasyny baglaşmagyň tertibi

 

          4.1. Ätiýaçlandyryş şertnamalary Ätiýaçlandyrýanyň 2 nusgada beren ýazmaça № 5 - OH görnüşdäki (№ 1 goşundy) arzasynyň esasynda, ätiýaçlandyryş desgasyny gözden geçirmek arkaly baglaşylýar. Arzanyň birinji nusgasy Ätiýaçlandyryjyda galýar, ikinji nusgasy bolsa şu Kadalar boýunça meýletin ätiýçlandyryş hakyndaky arza alnandan soň 5 günden gijä galynman hasaplanylan ätiýaçlandyryş wznoslary (baýraklary) we olary tölemegiň möhletlerini görkezmek bilen Ätiýaçlandyrýana gaýtarylyp berilýär.

          4.2. Oba hojalyk ekinleriniň hasylynyň ätiýaçlandyryş şertnamasy her bir ekin boýunça aýratyn ýa-da ekinleriň bir topary boýunça bilelikde ýitginiň öwezini dolmak bilen baglaşylyp bilner.

          4.3. Oba hojalyk ekinleriniň hasylynyň ätiýaçlandyryş şertnamasy Ätiýaçlandyrýanyň arzasynda göz öňünde tutulan oba hojalyk ekininiň umumy ekiş (oturdyş) meýdanyna baglaşylýar. Geçen ýyllarda ekilen (oturdylan) köp ýyllyk oba hojalyk ekinleriniň (ekilen köpýyllyk otlar we ş.m.) hasylynyň ätiýaçlandyryşy öri meýdan üçin ulanmaga niýetlenen meýdany aýyrmak bilen, bu ekinleriň tutuş ekiş (oturdyş) meýdanyndan ugur alyp, köp ýyllyk agaçlar, şol sanda ätiýaçlandyryş şertnamasynyň baglaşylýan ýyly miwe getirýän ýaşa ýetýan agaçlar üçin bolsa, miwe getirýän agaçlaryň meýdanyndan ugur alyp baglaşylýar.

4.4. Oba hojalyk ekinleriniň hasylynyň ätiýaçlandyryşy:

- bir ýyllyk we köp ýyllyk tohum sepilip ekilýän we oturdylýan ekinleriňki, şol sanda bu ekinleriň gyşlyk ekişiňki, şeýle hem köp ýyllyk ekilen otlaryňky – ekilen (oturdylan) we ätiýaçlandyryş şertnamasynyň baglaşylan güni sagat 24-de;

- miwe getirýän ýaşynda bolan köp ýyllyk miwe-bakja, üzüm we beýleki agaçlaryňky – gyşa giden (ösümlikleriň gögerişi bes edilen) gününden, şol sanda: miwe getirýän ýaşyna girýän agaçlaryňky – miwe getirýän ýaşa girjek ýylyndan öňki ýylda gyşa giden (ösümlikleriň gögerişi bes edilen) gününden;

- nahalhanalarda: tohumdan gögeren ösümlikleriň – ekilen gününden, nahallaryňky – oturdylan gününden başlanýar.

4.5. Oba hojalyk ekinleriniň ätiýaçlandyryşy hojalykda hasyl ýygnamaklyk tamamalanan güni sagat 24-de bes edilýär, ýagny haçan-da:

- hasylyny ýygnamak döwek bilen bagly bolan däneli, däneli kösükli we beýleki ekinler, döwülen ýa-da küdelenen bolsa;

- gowaçanyň, gant şugundyrynyň, kartoşkanyň, gök önümleriň, bakja ekinleriniň, ot-iýmlik köki miwelileriň, baglaryň, miwe, üzüm agaçlarynyň  hasyly meýdandan (bagdan) tabşyrylýan, saklanylýan ýa-da gaýtadan işlenilýän ýerine äkidilen bolsa, köki miweli ösümlikleriň hasyly bolsa meýdanda saklamaga goýulanda çukurlara, garymlara basyrylyp, üýşmek edilip salnan bolsa;

- ekilen otlaryň bedesi meýdandan äkidilen bolsa ýa-da üýşürilen (küdelenen) bolsa; siloslyk ekinleriň gök hasyly silos çukurlaryna, garymlaryna, diňlere we beýlekilere salynan bolsa;

- açyk toprakda gyşlaýan köp ýyllyk gül ösümlikleri – gülleri ýygnalan-kesilen, şitili gazylyp alynan bolsa;

- nahalhanalarda: nahallar (tohumdan gögeren ösümlikler) gazylyp alnan bolsa;

- açyk toprakda gyşlamaýan gül ösümlikleri (bir ýyllyk we köp ýyllyk ösümlikler) – güller, saplary aýyrlan- kesilen bolsa;

          4.6. Oba hojalyk ekinleriniň hasylynyň ätiýaçlandyryş şertnamalary bu ýer üçin bellenen ekişiň senenama möhletinden gije galynman baglaşylýar (№ 2 goşundy).

Köp ýyllyk agaçlar boýunça ätiýaçlandyryş şertnamasy olaryň gyşa gitmezinden (ösüş kesilmezinden) öň baglaşylýar.

          4.7. Eger-de ekiniň ekilip başlanmagyndan öň yglan edilen ekiş meýdany köpelen ýagdaýynda, Ätiýaçlandyrýan esasy şertnama boýunça bellenen we ätiýaçlandyrylan ekiş meýdany bilen arzasyndaky ekiş meýdanyň tapawut edýän meýdanyna goşmaça ätiýaçlandyryş şertnamasyny baglaşmaga haky bardyr. Goşmaça şertnama ätiýaçlandyryşa kabul edilýän degişli ekin üçin bu ýerde bellenen ekişiň senenama möhletinden gijä galman baglaşylmalydyr.

          4.8. Eger gaýtadan ekmek ýok bolan (zaýalanan) öň ätiýaçlandyrylan ekin meýdanynda geçirilen bolsa, gaýtadan ekilen meýdanyna goşmaça ätiýaçlandyryş şertnamasy baglaşylmaýar. Ätiýaçlandyryjy ilkibaşda ekilen ekiniň ätiýaçlandyryş şertnamasyna görä, täzeden ekilen ekinden alynan anyk hasyly hasaba almak bilen, bu meýdan üçin jogapkärçilik çekýär.

          4.9. Köp ýyllyk agaçlaryň ätiýaçlandyryş şertnamasy hemme agaçlar ýa-da agaçlaryň bir topary boýunça, ýöne bu topara degişli bolan agaçlaryň hemmesini (çigitden, şänikden gögeren we ş.m.) ätiýaçlandyrmak şerti bilen baglaşylyp bilner.

         4.10. Ätiýaçdandyryş şertnamasy Peýda alyjynyň peýdasyna baglaşylyp bilner.

4.11. Ätiýaçlandyryjy Ätiýaçlandyrýana ätiýaçlandyryş hakynda gol çekilen resminamany ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny – polisini gowşurmaga borçludyr № 6 - OH görnüş (№ 3 goşundy).

         4.12. Ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş şertnamasy baglaşylandan soň ekişiň barlagyny guraýar (№ 4 goşundy), eger barlagyň netijesinde şertnama baglaşylandan soň ekiş geçirilmändigi anyklanylsa ýa-da ekişiň, ekiş möhletini düýpli bozmak bilen geçirilendigi anyklanylsa, ekinlere seretmek boýunça agrotehniki çäreler (suwaryş, otag, dökün dökmek we beýlekiler) geçirilmedik bolsa, onda şertnama ýatyrylyp, işi alyp barmaklygyň çykdajylaryny tutup galmak bilen, ätiýaçlandyryş wznosy (baýragy) gaýtaryp berilmäge degişlidir.

4.13. Eger bu şertnamanyň baglaşylmagyna düýpli täsir etse, Ätiýaçlandyrýan şertnama baglaşylandan soň dörän howpuň ýokarydygy hakynda Ätiýaçlandyryja şobada habar bermäge borçludyr.

Şeýle ýagdaýda Ätiýaçlandyryjy bir aýlyk möhleti berjaý etmek bilen, şertnamany ýatyrmaga ýa-da ätiýaçlandyryş wznosyny (baýragyny) degişli artdyrylmagyny talap etmäge haklydyr. Eger Ätiýaçlandyrýan niýet edip öňünden howpuň artmagyna getirse, Ätiýaçlandyryjy bir aý möhleti berjaý etmezden şertnamany ýatyryp biler.

          4.14. Eger ätiýaçlandyryş şertnamasy dikeldilende oňa başga oba hojalyk ekinleri, köp ýyllyk agaçlar goşmaça girizilse, olar üçin şertnamalar baglangyç şertnamalar ýaly aýratyn baglaşylýar.

          4.15. Ätiýaçlandyryş şahadatnamasy-polisi ýitirilen ýa-da ýok edilen halatynda kanunçylyga laýyklykda ýitirilen diýilip yglan edilende onuň öwezligini bermegiň çykdajylarynyň tölemäge borçlanmagy bilen, Ätiýaçlandyrýanyň ýazmaça arzasy boýunça öwezligi berilýär.

         4.16. Töwekgelçilik Türkmenistanyň çäginden daşyna gaýtadan ätiýaçlandyryşa berilen halatynda ätiýaçlandyryş nyrhynyň möçberi we ätiýaçlandyryş şertleri halkara ätiýaçlandyryş bazarynda töwekgelçiligiň bahalanyşyny nazara almak bilen, taraplaryň ylalaşygy boýunça bellenilýär.

 

5. Ätiýaçlandyryş pul möçberi

 

          5.1. Oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň hasylyny kesgitlenen paýda onuň bahasynyň 70%-inden ýokary bolmadyk möçberde ätiýaçlandyrmak bolýar.

          5.2. Oba hojalyk ekinleriniň hasylynyň bahasy soňky 4 ýylda 1 ga. ýerden alynýan ortaça hasyllylykdan ýa-da şonuň ýaly oba hojalyk ekinleriniň ortaça hasyllylygyny nazara almak bilen kesgitlenilip, şertnamada görkezilýär.

          5.3. Köp ýyllyk agaçlaryň bahasy olaryň şertnama baglaşylan gününe balans ýa-da hakyky bazar bahasyndan ugur (resminama bilen tasyklanan) alnyp kesgitlenilýär. Şunda miwe getirýän ýaşyndaky köp ýyllyk agaçlaryň bahasy könelişmegini aýyrmak bilen kesgitlenilýär.

      5.4. Eger ätiýaçlandyryş şertnamasy bilen kesgitlenilen ätiýaçlandyryş pul möçberi emlägiň ätiýaçlandyryş bahasyndan geçýän bolsa, ol şertnama baglaşylan pursatda emlägiň ätiýaçlandyryş bahasyndan geçýän ätiýaçlandyryş pul möçberiniň bölegi hakyky däldir.

 

6. Franşiza

 

6.1. Taraplaryň ylalaşmagy bilen ätiýaçlandyryş şertnamasynda franşiza göz öňünde tutulyp bilner.

Franşiza – Ätiýaçlandyryjy tarapyndan öwezi dolunmaga degişli bolmadyk Ätiýaçlandyrýan üçin zyýanynyň kesgitlenen bölegidir, ol bolsa şertli we şertsiz franşiza bolup biler.

6.2. Ätiýaçlandyryş şertnamasynda şertli franşiza bellenilen mahaly, eger ýetirilen zeleliň möçberi franşizadan geçmeýän bolsa, şol zyýan üçin Ätiýaçlandyryjy jogapkärçilikden boşadylýar, eger zyýanyň möçberi franşizanyň möçberinden geçýän bolsa, onda ol zyýanyň öwezi doly dolunýar.

6.3. Ätiýaçlandyryş şertnamasynda şertsiz franşiza bellenilen mahaly Ätiýaçlandyryjynyň jogapkärçiligi ýetirilen zyýanyň möçberinden franşizany aýryp, kesgitlenilýär.

6.4. Franşiza ätiýaçlandyryş şertnamasy baglaşylanda ätiýaçlandyryş pul möçberinden göterimlerde ýa-da pul möçberlerde taraplaryň ylalaşmagy boýunça kesgitlenýär.

 

7. Ätiýaçlandyryş wznoslaryny (baýraklaryny) tölemegiň

 tertibi we möhletleri

 

          7.1. Ätiýaçlandyryş wznosy (baýragy) ätiýaçlandyrylan oba hojalyk ekinleriniň bahasyndan we Ätiýaçlandyryjy tarapyndan bellenen ätiýaçlandyryş nyrhlarynyň göteriminden ugur alnyp ekinleriň her biri boýunça ätiýaçlandyryş wznosy (baýragy) hasaplanyp çykarylýar (№ 5 goşundy).

          7.2. Ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryş wznosyny (baýragyny) ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny-polisini alandan soň tölemelidir.

          7.3. Birinji ýa-da bir gezekki ätiýaçlandyryş wznosy (baýragy) wagtynda tölenýänçä Ätiýaçlandyryjy öz borçlaryndan azatdyr.

Eger ätiýaçlandyryş wznosyny (baýragyny) öz wagtynda geçirilmese, Ätiýaçlandyryjy şonuň geçirilmegi üçin iki hepdelik möhleti ýazmaça kesgitläp biler, şunda gijä goýmagyň netijeleri hakynda görkezilmelidir.

Eger Ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryş wznosyny (baýragyny) öz wagtynda geçirmese, Ätiýaçlandyryjy bir aý öňünden şertnamany ýatyrmak hakynda Ätiýaçlandyrýana duýduryp hem-de bu möhlet netijesiz gutaranda ony ýatyryp biler.

Eger möhlet geçenden soň ätiýaçlandyryş halaty bolsa we şu wagta çenli Ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryş wznosyny (baýragyny) tölemedik bolsa, Ätiýaçlandyryjy öz borçlaryndan boşadylýar.

          7.4. Ätiýaçlandyryş şertnamasy boýunça ätiýaçlandyryş wznosy (baýragy) nagt pulda ýa-da nagt däl hasaplaşyk arkaly bir wagtda (ätiýaçlandyryş wznosynyň (baýragynyň) ýyllyk möçberinde) ýa-da iki möhletde: bir ýyla hasaplanylan ätiýaçlandyryş wznoslarynyň (baýraklarynyň) möçberinden 50%-inden az bolmadyk möçberde birinji ätiýaçlandyryş wznosy (baýragy), ätiýaçlandyryş şertnamasynyň güýje giren wagtyndan üç aýdan gijä galman bolsa ikinji ätiýaçlandyryş wznosy (baýragy)  –50% möçberinde tölenýär.

 

8. Ätiýaçlandyryş halaty ýüze çykan mahaly taraplaryň borçlary

 

         8.1. Ätiýaçlandyrýan oba hojalyk ekinleriniň ýok bolandygy ýa-da olara zyýan ýetendigi hakynda № 7-OH görnüş boýunça (№ 6 goşundy) ýazmaça görnüşde haýal etmän, ýöne 3 günden gijä galman Ätiýaçlandyryja habar bermäge borçludyr.

          8.2. Ätiýaçlandyryş halaty bolan ýagdaýynda Ätiýaçlandyryjy Ätiýaçlandyrýandan ätiýaçlandyryş halatyny we jogapkärçiligiň möçberini kesgitlemek üçin zerur bolan islendik maglumatlary talap edip biler.

         8.3. Ätiýaçlandyryjy Ätiýaçlandyrýandan ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykandygy hakyndaky arzany alan dessine ony № 17-OH görnüşdäki (№ 7 goşundy) žurnalda bellige alýar we bellenen görnüşler boýunça (oba hojalyk ekinleri boýunça) ätiýaçlandyryş halaty hakyndaky ykrarnamany düzýär.

         8.4. Oba hojalyk ekinleri ekilen (oturdylan) ýerler ýok bolan ýa-da olara zyýan ýeten halatynda Ätiýaçlandyryjy tarapyndan olaryň hakykatda hem ýok bolmagynyň (olara zyýan ýetmeginiň) halaty barlanylýar we 5 günüň dowamynda bellenilen görnüşdäki ykrarnama düzülýär.

         8.5. № 14-OH görnüşdäki (№ 8 goşundy) we № 16-OH görnüşdäki (№ 9 goşundy) ykrarnamalar Ätiýaçlandyryjy tarapyndan Ätiýaçlandyrýanyň we daýhan birleşiginiň wekilleriniň, zerur bolan mahaly bolsa degişli hünärmenleriň (agronomlaryň, weterinar lukmanlaryň, bugalterleriň, inženerleriň we beýlekileriň) hem hökman gatnaşmaklarynda düzülýär.

         8.6. Ykrarnama onuň düzülmegine gatnaşan adamlaryň hemmesi tarapyndan gol çekilýär we ätiýaçlandyryş guramasynyň möhüri bilen berkidilýär. Ykrarnama gol çeken adamlar onuň dogry düzülendigi üçin jogapkärçilik çekýärler.

 

9. Oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk ösümlikleriň ýok bolandygy

 ýa-da zyýan ýetendigi hakynda ykrarnamalary düzmek

 

9.1. Oba hojalyk ekinleriniň  we köp ýyllyk ösümlikleriň ýok bolmagy ýa-da olara zyýan ýetmegi hakyndaky ykrarnamalar № 14- OH we № 16- OH görnüşlerde düzülýär.

9.2. «Ekilen (oturdylan) oba hojalyk ekinleriniň ýok bolmagy ýa-da olara zyýan ýetmegi hakyndaky» № 14- OH görnüşdäki ykrarnama, bular barada Ätiýaçlandyrýanyň şu möhletlerde: şol ýylda alnan ähli hasyl girdeji edileninden soň 5 günüň dowamynda, alynýan önümleri döwlete satylýan ekinler üçin bolsa, şol ekinlerden alynýan önümler satmak tamamlanandan soň habar beren ekinleri ýok bolan ýa-da olara zyýan ýeten ahli ätiýaçlandyryş halatlary üçin düzülýär. Hojalykda ekinler ekilen (oturdylan) ähli meýdanlarda ekinler dolulygyna ýok bolanda ykrarnama şol hasyly ýygnamagyň adaty möhletleriniň ýüze çykan gününden başlap 5 gün möhletde düzülýär.

9.3. «Köp ýyllyk agaçlaryň ýok bolmagy hakynda» № 16- OH görnüşdäki ykrarnama köp ýyllyk agaçlaryň aýry-aýry görnüşleri ýa-da toparlary doly ýok bolan halatlarynda olaryň doly ýok bolandygynyň halatynyň bellenilendigi hakynda Ätiýaçlandyrýanyň habary alnandan soň 5 gün möhletde düzülýär. Ykrarnamanyň III-nji bölümi agaçlar (gyrymsy agaçlar) çapylyp aýrylandan soň doldurylýar.

9.4. Ykrarnamalar düzülen mahaly oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň ýok bolmagynyň (olara zyýan ýetmeginiň) sebäpleri anyklanylýar. Oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň ekilen (oturdylan) hakyky meýdanynyň möçberi № 14-OH we № 16-OH görnüşlerdäki ykrarnamalar düzülen mahaly Ätiýaçlandyrýanyň resminamalary boýunça kesgitlenilýär.

9.5. Haçan-da haýsydyr bir zyýan ýeten ekin ätiýaçlandyrylandakydan uly meýdana ekilen (oturdylan) halatynda ýitginiň möçberi ekilen ekiniň ätiýaçlandyrylan meýdanyna hasaplanyp çykarylýar.

         9.6. Eger ätiýaçlandyryş şertnamasy boýunça ätiýaçlandyryş wznoslary (baýraklary) bellenilen möhletlerde dolulygyna tölenen bolsa, ykrarnama düzülen mahaly bolsa zyýan ýeten ekinler ätiýaçlandyrylandakydan az meýdana ekilen (oturdylan) bolsa, artyk tölenen ätiýaçlandyryş wznoslary (baýraklary) ätiýaçlandyryş öwezini doluş puly tölenende gaýtarylyp berilmäge degişlidir.

 

10. Ýitginiň we ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginiň

 möçberini kesgitlemek

 

10.1. Ätiýaçlandyrylan oba hojalyk ekinleri we köp ýyllyk agaçlar ýok bolan ýa-da olara zyýan ýeten halatynda ýitginiň we ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginiň möçberini hasaplamak Ätiýaçlandyryjy tarapyndan oba hojalyk ekinleriniň ýok bolmagy ýa-da olara zyýan ýetmegi hakyndaky ykrarnamanyň esasynda, oňa resminamalary goşmak bilen geçirilýär.

10.2. Oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň hasylynyň ätiýaçlandyryşy boýunça ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi ýitginiň möçberinden näçe göterimde emläk ätiýaçlandyrylan bolsa, şol göterimde hasaplanylýar.

         10.3. Ätiýaçlandyryş wznoslaryny (baýraklaryny) tölemegiň ikinji möhletiniň geçmegi boýunça ätiýaçlandyrylan emläk ýok bolan ýa-da oňa zyýan ýeten mahaly ätiýaçlandyryş öwezini doluşy tölegleriň bellenilen möçberinden girizilen wznoslaryň (baýraklaryň) ätiýaçlandyryş şertnamasy boýunça tutuşlygyna hasaplanylan möçberiniň näçe göterimine barabar bolsa, şonça göterimde tölenilýär.

Mysal: Güýzlük bugdaýyň bahasynyň 70%-ne barabar möçberde baglaşylan ätiýaçlandyryş şertnamasy boýunça 118 manat 80 teňňe möçberinde ätiýaçlandyryş wznoslary (baýraklary) hasaplanyldy. Hakykatda bellenen töleg möhletinde hojalyk tarapyndan 85 manat ýa-da hasaplanylan möçberiň 71,5%-i tölenildi (85 х 100: 118 man. 80 teň.). Şu halatda ol ýa-da beýleki ätiýaçlandyrylan ekin ýok bolan ýa-da oňa zyýan ýeten mahalynda ýitginiň hasaplanylan möçberiniň 50,1% (71,5х70):100 möçberinde ätiýaçlandyryş öwezini doluş puly tölenilmäge degişlidir.

         10.4. Eger ykrarnama düzülen mahaly meýletin ätiýaçlandyryş hakyndaky arzada oba hojalyk ekinleriň we köp ýyllyk agaçlaryň bahasy hakykatdaky bahasynyň möçberinden az görkezilen bolsa, onda oba hojalyk ekinleri we köp ýyllyk agaçlary boýunça ätiýaçlandyrylan göterim degişlilikde azaldylýar.

 

11. Oba hojalyk ekinleriniň hasylynyň ýitirilmegi we köp ýyllyk agaçlaryň

ýok bolmagy bilen baglanyşykly ýitgini kesgitlemegiň tertibi

 

11.1. Oba hojalyk ekinleriniň ýok bolmagy ýa-da olara zyýan ýetmegi bilen baglanyşykly Ätiýaçlandyrýanyň çekýän ýitgisi Ätiýaçlandyryjy tarapyndan № 14-OH görnüşinde «Oba hojalyk ekinleriniň ýok bolmagy ýa-da olara zyýan ýetmegi hakyndaky» ykrarnama esasynda kesgitylenilýär.

Ýitginiň möçberiniň hasaplamasy «Oba hojalyk ekinleriniň ýok bolmagy ýa-da olara zyýan ýetmegi bilen baglanyşykly ýitginiň we ätiýaçlandyryş öwezini doluş pulunyň hasaplamasy» atly № 15 OH görnüşli blankynda geçirilýär (№ 10 goşundy).

11.2. Ýitgi hojalykda ähli meýdanda ekilen (oturdylan), ätiýaçlandyrylan ekiniň esasy önümi bolan hasylyň mukdar babatda ýitgisiniň hasaplamasy ätiýaçlandyryş şertnamasy baglaşylan mahaly 1 gektardaky hasylyň bahasy bilen şol ýylda alnan hasylyň hakyky bahasynyň arasyndaky tapawut boýunça hasaplanylan bahasyndan ugur alnyp kesgitlenilýär.

Şeýle halatda, ýagny, ätiýaçlandyryş şertnamasy baglaşylandan soň ätiýaçlandyrylan ekinleriň önümleri üçin satyn alnyş nyrhlary ýokarlandyrylsa hasylyň bahasyny gaýtadan hasaplamak geçirilmeýär.

Ýitginiň möçberi şertnama baglaşylan mahaly olaryň ätiýaçlandyryşa nähili kabul edilendigine baglylykda her bir ekin boýunça aýratynlykda ýa-da ekinleriň topary boýunça tutuşlygyna kesgitlenilýär. Şunda hakykatda alnan hasylyň bahasy ätiýaçlandyryş şertnamasy baglaşylan mahaly hasaplamaga kabul edilen nyrhlar boýunça hasaplanylýar.

Oba hojalyk ekinleri ýok bolandan (olara zyýan ýetenden) soň mallary bakmakda peýdalanmak üçin meýdanda galdyrylan oba hojalyk ekinleriniň bahasy ýitgi kesgitlenilen mahaly hasaplamaga kabul edilmeýär.

Oba hojalyk ekinleri gaýtadan ekilen ýa-da goşmaça ekilen halatynda gaýtadan ekmek (goşmaça ekmek) boýunça harajatlaryň ortaça bahasy we gaýtadan ekilen ekinleriň hakykatda alnan hasylynyň bahasy nazara alynýar.

Eger zyýan ýeten dänelik ekinleriň deregine beýleki ekin ekilen bolsa, goşmaça ekilen ekiniň hasylynyň bahasy ýitgi kesgitlenilen mahaly şol ýylda alnan önümlerden we garyşyk däne garyndysynyň satyn alnyş nyrhlaryndan ugur alnyp hasaplanylýar.

Ätiýaçlandyrylan, däne üçin ekilen ekinler (dänelik we dänelik-kösükli ekinler, mekgejöwen, günebakar) ýok bolan ýa-da olara zyýan ýeten halatynda, ýöne welin tebigy betbagtçylyk bilen baglanyşykly olara gök ot-iým we silos üçin orulsa ýetirilen zyýanyň möçberi däne üçin ätiýaçlandyryş şertnamasyndan görkezilen meýdana hasaplanylyp kesgitlenilýär. Şunda ilkibaşdaky niýetlenilen maksady üçin peýdalanylmadyk ekilen ekinlerden hakykatda alnan bedäniň, gök ot-iýmiň we silosyň hasylynyň bahasy hasaba alynýar.

Açyk toprakda ekilen esasy we beýleki gök ekinler, üsti örtülip goralýan meýdanda ekilen tohumlyk ekinler ( azyklyk gök we bakja ekinleri, ot-iýmlik köki miweli ekinler) boýunça ýitginiň möçberi şertnama baglaşylan mahaly nähili ätiýaçlandyrylandygyna baglylykda kesgitlenilýär.

Köp ýyllyk we bir ýyllyk otlar boýunça ýetirilen ýitginiň möçberi 1 gektardaky hasylyň hakykatda hasyl ýygnalan meýdana hasaplanylan (hasyly doly ýok bolan meýdanlar hem girýär) ortaça agramy çekilen bahasyndan, ýöne ätiýaçlandyryş şertnamasy baglaşylan mahaly kabul edilenden köp bolmazdan ugur alnyp, alnan önümleriň ähli görnüşleri hasaba alnyp kesgitlenilýär.

Haçan-da hojalykda topragyň üstüni örtmeýän, şu ýyl ekilen köp ýyllyk ot bar bolsa, ol ekilen ýyly hasyl berýän we geçen ýyllarda ekilen köp ýyllyk otlar bilen bilelikde ätiýaçlandyrylan bolsa, ýitgini kesgitlemek haýsy ýylda önýändigine we önümiň haýsy görnüşiniň ýok bolandygyna ýa-da oňa zyýan ýetendigine garamazdan, bu otlaryň ähli topary boýunça tutuşlygyna alnanda bir hasap boýunça bilelikde geçirilýär.

Ösýän birinji ýylynda hasyl bermeýän ätiýaçlandyrylan oba hojalyk ekinleri ýok bolan mahaly ýitigi 1 gektar üçin hakykatda harçlanylan harajatlaryň bahasyndan we bu ekinler ýok bolan meýdandan ugur alnyp her bir ekin boýunça aýratynlykda kesgitlenilýär.

11.3. Köp ýyllyk agaçlaryň ätiýaçlandyrylan hasyly ýok bolan ýa-da oňa zyýan ýeten halaty ýitigi hasyl berýän ýaşynda şertnamada görkezilen ösümlikleriň meýdanyna hasaplanylyp, 1 gektarda ätiýaçlandyryşa kabul edilen bahasyndan ugur alnyp, olaryň her bir topary boýunça (çigitli, şänikli, hoz berýän, subtropiki ekinler, üzümler we başgalar) kesgitlenilýär.

11.4. Ýitginiň möçberi könelmek möçberini aýyrmak bilen şertnama baglaşylan günde hasaplanylan ösümlikleriň balans ýa-da hakyky bazar bahasyndan (resminama bilen tassyklanan) ugur alnyp kesgitlenilýär. Şunda ýitginiň möçberi ösümlikleriň toparlary boýunça aýratynlykda kesgitlenilýär. Köwläp aýyrmak boýunça işleriň bahasy ýitgä goşulmaýar. Bagda bar bolan miweli agaçlaryň, subtropiki agaçlaryň we üzümleriň 70 we ondan köp göterimi harap bolan halatynda şu ýagdaý bilen baglanyşykly tutuş bag (üzüm ekilen ýerler) köwlenip aýrylanda şol ekindäki agaçlaryň we beýleki ösümlikleriň ählisiniň bahasy ýitgini hasaplamaga kabul edilýär.

Şpaler oturdylan palmetde üzümler ýa-da baglar köwlenip aýrylan halatynda olar üçin ýitginiň möçberi aýratynlykda kesgitlenilýär, sebäbi ösümlikler we şpaler üçin köneliş bahasynyň göterim görkezijisi aýry-aýry bellenendir. Şunda peýdalanmaga ýaramly sütünleriň we simiň bahasy şpaleriň balans ýa-da hakyky bazar bahasyndan aýrylýar.

11.5. Miwe berýän üzüm düýpleriniň (köki bilen oturdylan we sapylan) ýeriň ýokarysyndaky bölegi doly ýok bolan mahaly, şeýle hem sitrus we subtropiki ösümlikleriň hem-de olaryň kök ulgamy saklanyp galan mahaly olar köwlenip aýrylman, eýsem zaýlanan ýerlerini kesip aýyrmak ýa-da has çynlakaý kesip aýyrmak (sepleşýän ýerindäki janly şahasyna çenli) arkaly dikeldilen halatynda, dikeldiş döwri üzüm agaçlarynda azyndan 2 ýyl, sitrus we subtropiki agaçlarda azyndan 3-4 ýyl bolanda ýetirilen ýitgi üzüm düýplerinden 30%, sitrus we subtropiki ösümliklerden - 32% möçberini aýyrmak bilen balans ýa-da hakyky bazar bahasyndan (resminama bilen tassyklanan) ugur alnyp kesgitlenilýär. Üzüm düýpleri boýunça şundan başga hem, eger şpalerler üzüm düýpleri bilen bilelikde balansda hasaba alynýan bolsa, şpaleriň bahasy aýrylýar. Ätiýaçlandyryş öwezini doluş puly diňe hakykatda kesilip aýrylan düýpler (agaçlar) boýunça tölenilýär.

         Ýaş baglaryň, üzüm düýpleriniň we beýleki köp ýyllyk agaçlaryň ýer üstündäki bölegi doly ýok bolanda (birinji ýyl ösýän ösümlikler ýaly) gaýtadan ösmegi üçin kesilen mahaly ýetirilen ýitgi diňe olaryň oturdylan pursatyndan başlap tebigy betbagtçylygyň bolan gününe çenli hakykatda harçlanylan harajatlaryň bahasyndan ugur alnyp kesgitlenilýär.

 

12. Ätiýaçlandyryş öwezini doluş puluny  tölemek

 

12.1. Ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi ätiýaçlandyryş şertnamasyny baglaşan Ätiýaçlandyryjy tarapyndan onuň üçin bellenilen çäklerde tölenilýär, eger ätiýaçlandyryş öwezini doluş pul möçberi şol bellenilen çäklerden geçýän bolsa, onda öwezini doluş tölegi degişli ýokarda durýan guramasy  tarapyndan ätiýaçlandyryş öwezini doluş pul möçberi tassyklanylandan soň tölenilýär.

         Baglaşylan şertnamalaryň sany we şolar boýunça tölenilen ätiýaçlandyryş öwezini doluş pul möçberi № 17-OH görnüşdäki žurnalda bellige alynýar.

         12.2. Ätiýaçlandyryjynyň baş buhgalteri ätiýaçlandyryş öwezini doluş puly tölenilýänçä ýitginiň we ätiýaçlandyryş öwezini doluş pulunyň möçberini kesgitlemek boýunça resminamalaryň dogry resmileşdirilendigini barlamaga borçludyr. Degişli gollar we möhürler bolmadyk ykrarnamalary we hasaplamalary tölege kabul etmek baş buhgaltere gadagan edilýär.

12.3. Ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş öwezini doluş puluny dolulygyna ýa-da belli bir bölegini aşakdaky halatlarda tölemekden boýun gaçyrmaga haky bardyr:

               - eger Ätiýaçlandyrýan oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň ýok bolandygy ýa-da olara zyýan ýetendigi hakynda bellenen möhletde habar etmese, şol sebäpli ýitginiň hakyky möçberini anyklamak mümkin bolmasa;

         - eger Ätiýaçlandyrýan howpuň ýokarydygy hakynda habar bermedik bolsa ýa-da betpälligi bilen oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň ýok bolmagyna elten bolsa;

12.4. Eger ätiýaçlandyrylan oba hojalyk ekinleriniň, köp ýyllyk agaçlaryň ýok bolmagy ýa-da olara zyýan ýetmegi üçünji tarapyň jenaýatçylykly hereketiniň netijesinde bolan bolsa, bu sebäpli hem iş gozgalan bolsa, günäkär tarapa bildirilen regres talaby jenaýat işi diňlenilen wagtynda kazyýet tarapyndan serediler ýaly etmek üçin, ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi Ätiýaçlandyrýana derňew geçirilýän döwürde ýa-da onuň tamamlanan wagtynda tölenilýär.

12.5. Eger ýitginiň möçberi kesgitlenilýän wagtynda oba hojalyk ekinleriniň hasylynyň az ýygnalmagyna Ätiýaçlandyrýanyň ygtyýarly edaralar tarapyndan bellenen agrotehniki düzgünlerini berjaý etmezliginiň netijesinde bolandygy anyklanylsa (ekiş, oňa gözegçilik, dökün dökmek, suwaryş düzgünleri, hasyly ýygnamak we beýlekiler), Ätiýaçlandyryjy tölemeli ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginiň möçberini 50%-ime çenli azaldyp biler. Bellenen görkezmeleriň ýerine ýetirilmändigi ygtyýarly edaralaryň resminamalarynyň esasynda kesgitlenilýär.

12.6. Ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini tölän Ätiýaçlandyryja tölän ätiýaçlandyryş pul möçberiniň çäklerinde ýitgi üçin jogapkär bolan Ätiýaçlandyrýanyň günäkär tarapa bildirjek talaplary geçýär.

          12.7. Kazyýetiň çözgüdi (netijesi) boýunça ýitginiň öwezi zyýan üçin jogapkär bolan günäkär adam tarapyndan dolunsa, Ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini almak hukugyny ýitirýär.

          12.8. Eger Ätiýaçlandyrýan ýitgini tölemek barada üçünji tarapa talap bildirip bilýän bolsa, eger-de ol Ätiýaçlandyrýana ýitginiň öwezini dolýan bolsa onda bu talap ýitgini tölän Ätiýaçlandyryja geçýär. Eger Ätiýaçlandyrýan üçünji şahs babatda öz talabyndan ýa-da onuň talabyny üpjün etmäge bolan hukugyndan ýüz öwürse, onda Ätiýaçlandyryjy öz çykdajylarynyň öwezini dolmaga bolan hukugy amala aşyrmagyň netijesinde ýa-da talap bildirmek bilen baglanyşykly onuň aljak möçberindäki ýitginiň öwezini dolmak borçlaryndan boşadylýar.

          12.9. Ätiýaçlandyryjy tarapyndan ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi ygtyýarly edaralardan zerur resminamalar alnandan soň 15 gün möhletde tölenilýär.

Eger ätiýaçlandyryş halaty sebäpli emlägiň uly möçberi ýok edilen bolsa we ýitginiň doly hasaplamasyny 15 günüň içinde düzmek mümkin bolmasa, Ätiýaçlandyrýanyň ýazmaça arzasynyň esasynda Ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginiň deslapky hasaplanan möçberinden 50% möçberinde hakujy tölemäge hukugy bar. Tölenen hakujy hakynda bellenen görnüşdäki ykrarnamada degişli bellik edilýär.

          12.10. Ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi Ätiýaçlandyrýanyň bank edaralaryndaky hasabyna geçirmek arkaly ýa-da nagt pulda tölenilýär.

12.11. Eger Ätiýaçlandyrýana ýetirilen ýitginiň öwezini dolmagy talap etmek hukugy onuň bilen bile ýaşaýan maşgala agzasyna degişli bolsa, hukugyň geçmegi aradan aýrylýar, maşgala agzasynyň ýetiren ýitgin bilgeşleýin ýüze çykaran halaty muňa girmeýär.

         12.12. Ätiýaçlandyryjy, eger Ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryşda göz öňünde tutulan halaty bilgeşleýin ýa-da gödek seresapsyzlygy bilen ýüze çykaran bolsa öz borçlaryny ýerine ýetirmekden boşadylýar.

 

13. Ätiýaçlandyryş şertnamasynyň ýatyrylmagy

 

          13.1. Ätiýaçlandyryş şertnamasy aşakdaky ýagdaýlarda ýatyrylýar:

- şertnamanyň hereket edýän möhleti tamamlananda;

- Ätiýaçlandyryjy şertnama boýunça borçlaryny doly möçberde ýerine ýetiren halatynda;

- Ätiýaçlandyrýanyň ýa-da Ätiýaçlandyryjynyň guramasynyň ýapylsa;

         - Ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryş wznoslaryny (baýraklaryny) ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda – polisinda bellenilen möçberlerde we möhletlerde tölemese;

- Ätiýaçlandyryjynyň talaby (başlangyjy) boýunça, Ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryş Kadalaryny bozan halatynda.

- Ätiýaçlandyrýanyň talaby (başlangyjy) boýunça, eger ätiýaçlandyryş şertnamasy baglaşylandan soň Ätiýaçlandyryjynyň öwezini doluş tölegini tölemäge ýagdaýynyň ýokdygy bilinse.

          13.2. Şertnama wagtyndan öň ýatyrylanda, ätiýaçlandyryş wznosy (baýragy) töwekgelçilik ätiýaçlandyryşa alnan wagtyna degişlilkde ätiýaçlandyryş wznosyny (baýragyny) we işi alyp barmaklygyň çykdajylaryny aýyrmak bilen, gaýtarylyp berilýär.

 

14. Jedelleri çözmek

 

          14.1. Ätiýaçlandyryş şertnamasy boýunça ýüze çykýan jedellere Türkmenistanyň hereket edýän kanunçylygyna laýyklykda seredilýär.

 

---

 

 

Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň Baş direktorynyň

2009 ýylyň iýul aýynyň « 20 » №57 buýrugy bilen tassyklanan

Oba hojalyk ekinlerini we köp ýyllyk agaçlary meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna

 №1 goşundy

№5 OH görnüş

 

_______________________________________________

(welaýat, şäher, etrap)

_______________________________________________

döwlet ätiýaçlandyryş guramasyna

 

Oba hojalyk ekinleriniň

we köp ýyllyk agaçlaryň meýletin ätiýaçlandyryşy boýunça

ARZA

 

__________________________________________________________________

(Ätiýaçlandyrýanyň F.A.A.a./hojalygyň ady)

Salgysy ___________________________________________________________

 

şu Kadalarda göz öňünde tutulan şertlerde aşakdaky oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň 200_ý. hasyly boýunça ätiýaçlandyryş şertnamasyny baglaşmagy haýyş edýär:

 

№	Oba hojalyk ekinleriniň ady	Meýdany, ga	1 ga ýerden alynýan hasyllyk, sentnerde	1 sentneriň manatdaky bahasy	1 ga ekiniň hasylynyň bahasy (5süt.x4süt.).	Ähli meýdandyň  bahasy, manatda (6süt.x3süt.)	Hasylyň ätiýaçlandyryşa kabul edilýän göterimi	Ätiýaçlandyryş pul möçberi (7süt.x8süt.) 100	Ätiýaçlandyryş wznosynyň (baýragyň) nyrh möçberi
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Jemi

 

Oba hojalyk ekinlerini we köp ýyllyk agaçlary meýletin ätiýaçlandyryş Kadalary bilen tanyşdyryldym:

 

Ätiýaçlandyrýan                                                     __________________________

                                                                                  (goly)

 

---

 

 

 

Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň Baş direktorynyň

2009 ýylyň iýul aýynyň « 20 » №57 buýrugy bilen tassyklanan

 Oba hojalyk ekinlerini we köp ýyllyk agaçlary meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna

№2 goşundy

 

 

Oba hojalyk ekinlerini ekmekligiň Türkmenistan boýunça

bellenen senenama möhletleri

 

 

Oba hojalyk ekinleriniň atlary	Oba hojalyk ekinlerini ekmegiň senenama möhletleri
Gowaça	5 aprel
Güýzlük dänelik ekinler	15 sentýabr
Ýazlyk dänelik ekinler	20 mart
Hyýarlar	5 aprel
Bakjalar	5 aprel
Kartoşka	1 mart
Sarymsak	1 sentýabr
Düýp sogan (ýazky)	20 fewral
Düýp sogan (güýzki)	15 oktýabr
Mekgejöwen	1 aprel

 

 

 

Sudan oty	25 mart
Ýorunja	20 mart
Şitil oturtmak:
Kelem	25 fewral
Pomidor	5 aprel

 

 

---

 

 

 №3 goşundy

№ 6 OH görnüş

 

TÜRKMENISTANYŇ DÖWLET ÄTIÝAÇLANDYRYŞ GURAMASY

 

OBA HOJALYK EKINLERINIŇ WE KÖP ÝYLLYK AGAÇLARYŇ MEÝLETIN ÄTIÝAÇLANDYRYŞY BOÝUNÇA

ÄTIÝAÇLANDYRYŞ ŞAHADATNAMASY-POLISI № ______

Tapgyry ____

 

Ätiýaçlandyrýan       ______________________________________________________________

(familiýasy, ady / hojalygyň ady)

Salgysy/telefony         ______________________________________________________________

Bank maglumatlary    ______________________________________________________________

Ätiýaçlandyryjy        ______________________________________________________________

Salgysy/telefony         ______________________________________________________________

Bank maglumatlary    ______________________________________________________________

Peýda alyjy                ______________________________________________________________

Salgysy/telefony         ______________________________________________________________

Ätiýaçlandyryş obýekti: oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň hasyly, şeýle hem köp ýyllyk agaçlaryň özleri

________________________________________________________________________________

(oba hojalyk ekininiň, köp ýyllyk agaçlaryň ady)

Ätiýaçlandyryş töwekgelçilikleri ____________________________________________________

Ätiýaçlandyryş ýeri    ______________________________________________________________

Ätiýaçlandyryş pul möçberi __________________________________________________ manat

(ýazmaça)

Franşiza                     ______________________________________________________________

Ätiýaçlandyryş wznosynyň (baýragynyň) möçberi we ony tölemekligiň möhletleri______________ ________________________________________________________________________________

Şetnamasynyň hereket edýän möhleti

200_ ý._______________ aýynyň « _____ » dan(den)

200_ ý._______________ aýynyň « _____ » çenli.

Ätiýaçlandyryş wznosynyň (baýragyň) öz wagtynda tölenmedik halatynda Ätiýaçlandyryjy öz borçlaryndan boşdur.

 

Ätiýaçlandyryş pul möçberi (Ätiýaçlandyryş öwezini doluş puly) hemme zerur bolan resminamalar alnandan  soň 15 günüň dowamynda tölenilýär.

Beýleki şertler ____________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

 

M.Ý.               Ätiýaçlandyryjy _____________________                                   ____________

(welaýat, şäher, etrap)                                                     (goly)

 

Oba hojalyk ekinlerini we köp ýyllyk agaçlary meýletin ätiýaçlandyryş Kadalary bilen tanyşdyryldym:          Ätiýaçlandyrýan ___________________________________

(goly)

 

Ätiýaçlandyryş şahadatnamasy-polisi 200_ ýylyň ________________ aýynyň « _____ » berildi.

 

Bellik: Şu şertnama boýunça ýitgi bolan ýagdaýynda Ätiýaçlandyrýan bu barada Ätiýaçlandyryja haýal etmän, ýöne 3-günden gijä galman habar bermäge borçludyr.

 

---

 

 

Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň Baş direktorynyň

2009 ýylyň  iýul aýynyň « 20 » №57 buýrugy bilen tassyklanan

Oba hojalyk ekinlerini we köp ýyllyk agaçlary meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna

№4 goşundy

 

 

Oba hojalyk ekinleriniň ätiýaçlandyrylan meýdanyny gözden geçirmegiň

YKRARNAMASY

Ätiýaçlandyryjy ______________________________________________________

(F.A.A.a.)

Ätiýaçlandyrýanyň ____________________________________________________

(F.A.A.a.)

Oba Geňeşi __________________________________________________________

 

Etrap ________________________________________________________________

 

Welaýat _____________________________________________________________

 

Oba hojalyk ekininiň ady ________________________________________________

 

Ekiş meýdany (ga) _____________________________________________________

 

Ekiş möhletleri (başlanýan we tamamlanýan) ________________________________

____________________________________________________________________

 

Ekinleriň ýagdaýlary (doly beýan etmeli: maýsalary barmy, suwsuzlyk howpy, agrotehnikanyň ýerine ýetirilişi we ş.m.) ___________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

Netijeler we teklipler: (eger ätiýaçlandyryş şertlerini üýtgetmek teklip edilen bolsa, onda anyk görkeziň) ___________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

Ätiýaçlandyryjy   (goly)   M.Ý.

Ätiýaçlandyrýan ____________________ (goly)   M.Ý.

 

 

---

 

 

Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň Baş direktorynyň

2009 ýylyň iýul aýynyň « 20 » №57 buýrugy bilen tassyklanan

Oba hojalyk ekinlerini we köp ýyllyk agaçlary meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna

№5 goşundy

 

 

 

 

 

 

Oba hojalyk ekinleriniň we köp ýyllyk agaçlaryň meýletin

ätiýaçlandyryşy boýunça

ÄTIÝAÇLANDYRYŞ NYRHLARY

 

 

 

 

 

(ätiýaçlandyryş pul möçberine %-de)

 

Güýzlük dänelik ekinler	8,0
Ýazlyk dänelik ekinler	3,0
Orta süýümli gowaça	16,0
Inçe süýümli gowaça	15,0
Tehniki ekinler	15,0
Kartoşka, gök önümler, bakjalar	17,0
Ot-iýmlik ekinler	1,0
Miwe ekinleri	24,0
Köp ýyllyk agaçlar	2,0

 

 

 

Töwekgelçiligiň derejesine we ätiýaçlandyryş pul möçberine baglylykda her bir halata ätiýaçlandyryş wznoslarynyň (baýraklarynyň) nyrhlary kesgitlenilende peseldiji (0,7-dan 1 çenli) we ýokarlandyryjy (1-den 5 çenli) nyrhlary ulanmak mümkindir.

 

---

 

 

Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň Baş direktorynyň

2009 ýylyň iýul aýynyň « 20 » №57 buýrugy bilen tassyklanan

Oba hojalyk ekinlerini we köp ýyllyk agaçlary meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna

№6 goşundy

№7 OH görnüş

Oba hojalyk kärhanasynyň möhürçesi

200_ý.___________aýynyň «___»

№_____

 

 

Oba hojalyk ekinleriniň ýok bolmagy (olara zyýan ýetmegi) hakynda

H A B A R

 

Şunuň bilen __________________________________________________________

                                          (gününi, aýyny ýa-da döwrüni görkeziň)

____________________________________________________________________

                              (heläkçiligiň ady, onuň dowamlylygy, işjeňligi we başgalar)

netijesinde oba hojalyk ekinleriniň ýok bolandygy, (olara zyýan ýetendigi) hakynda habar berýäris.

 

Ekinlere ýeten zyýanyň häsiýeti (her bir ekin boýunça gysgaça teswirini bermeli): _____________________________________________________________

____________________________________________________________________

 

Ekinleriň ekilen (oturdylan) ýerleriniň ýagdaýynyň deslapky barlagy aşakdakylary görkezdi:

 

Ýok bolan  we zyýan ýeten oba hojalyk ekinleriniň ady	Hekläkçilik bolan pursatda ösüş tapgyry	Ekine zyýan ýeten (ol ýok bolan)  meýdan, ga	Şol sanda gaýtadan zyýan ýetdi, ga (birinji berlen habaryň senesini we belgisini görkezmeli)	Ýok bolan (zyýan ýeten) ekinleriň meýdanyndan şular bellenildi, ga
				gaýtadan ekmäge	goşmaça ekmäge
1	2	3	4	5	6

 

 

         Ätiýaçlandyrýan             ___________________

                                                         (goly)

 

200_ý._____________aýynyň «____».

 

 

 

 

 

 

1. Oba hojalyk ekinleriniň ýok bolmagy (oňa zyýan ýetmegi) hakyndaky 200_ý. ____________ aýynyň «___»-indäki ________________________________

(oba hojalyk kärhanasynyň ady)

habary alyndy we 200_ý.___________aýynyň «____» 17-СХ görnüşdäki žurnalda №___ bilen bellige alyndy.

        

2. Heläkçiligiň we oba hojalyk ekinleriniň ýok bolmagynyň (olara zyýan ýetmeginiň) halaty _____________________________________________________  

(guramany we resminamalary görkezmeli)

resminamalary boýunça barlanyldy, şolar bilen _________________  ____________________________________________________________________________________________________________________________tassyklanylýar.

 

3. Heläkçiligiň we oba hojalyk ekinleriniň ýok bolmagynyň (olara zyýan ýetmeginiň) halaty häkimligiň hünärmeni ___________________________________

(wezipesi, familiýasy, ady, atasynyň ady)

____________________________________________________________________

 

gatnaşmagy bilen  gönüden-göni ýerinde barlanyldy we şunda şular anyklanyldy: ___

________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

         Ätiýaçlandyryjy             _____________________

                                                         (goly)

 

         Ätiýaçlandyrýan             _____________________

                                                         (goly)

 

200_ý.____________aýynyň «____».

 

 

---

 

 

_______________________                                                                                  Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň Baş direktorynyň

Etraby ______________________________                                                                                           2009 ýylyň  iýul aýynyň « 20 » №57 buýrugy bilen tassyklanan

Welaýaty ____________________________                                                       Oba hojalyk ekinlerini we köp ýyllyk agaçlary meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna

№7 goşundy

№17 OH görnüş

 

Oba hojalyk ekinleriň we köp ýyllyk agaçlaryň ýok bolmagy ýa-da zyýan çekmegi hakyndaky

habarlary we namalary bellige alyş

Ž U R N A L Y

______________________ ýyl üçin

 

T./b. №	Ätiýaçlandyrýanyň ady	Ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň-polisiň №	Ätiýaçlandyryja habaryň gelen senesi	Tebigy betbagtçylygyň ady	Ýok bolan, zeper ýeten ekiniň ýa-da köp ýyllyk agajyň ady	Umumy ekiniň ekilen (oturdylan) meýdany
1	2	3	4	5	6	7

 

 

---

 

 

I. Oba hojalyk ekinleriniň ýok bolmagy (olara zyýan ýetmegi) şular netijesinde boldy:
Döwlet ätiýaçlandyryş guramalaryna bolan heläkçilik hakynda beren habarynyň senesi we belgisi	Ýok bolan ýa-da zyýan ýeten oba hojalyk ekinleriniň ady	Ýok bolmagy-nyň ýa-da zyýan ýetmeginiň sebäpleri, heläkçiligiň (ady)	Ýok bolma (zyýan ýetme) haçan boldy, aýy, güni ýa-da döwri	Ekinler ýok bolan ýa-da olara zyýan ýeten ekerançylyk meýdany
1	2	3	4	5

 

II. Ýok bolan (zyýan ýeten) oba hojalyk ekinleriniň ekilen hem-de hasyly ýygnalýan meýdanlarynyň möçberi we alnan hasyl baradaky maglumatlar:

 

Oba hojalyk ekininiň ady*	Hojalyk maksady, dänelik, gök ot-iým üçin we başgalar	Şu ýylyň hasyly üçin ähli ekileni, oturdylany, ga	Hasyl ýygnalan meýdan, ga			Alnan esasy hasyl	Mundan başga, ga, meýdan
			Jemi	şol sanda ekinleriň meýdany			Beýleki ekinleri goşmaça, gaýtadan ekmek üçin	Ilki başdaky maksady boýunça peýdalanylmadyk ekinler
				şol ekin bilen gaýtadan ekilen meýdany	şol ekin bilen goşmaça ekilen meýdany			gök ot-iým, silos we bede üçin	ekmek üçin gaýtadan sürüldi we başgalar
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

 

*) Önümiň iki  ýa-da üç görnüşini almak üçin ösdürilip ýetişdirilen ekinler boýunça ýazgy aýratyn setirlerde geçirilýär.

 

III. Ýok bolan ekinleriň ornuna gaýtadan ekilen ekinleriň meýdanlary we hakykatda alnan hasyly we gaýtadan ekmek (goşmaça ekmek) üçin harajatlaryň bahasy baradaky maglumatlar:

 

Ýok bolan (zyýan ýeten) ekinleriň ady we onuň hojalyk maksady	Haýsy ekin gaýta-dan ekildi (goşmaça ekildi)		Ýok bolanlaryň ýerine gaýtadan ekilen beýleki ekinleriň hasylynyň bahasy			Gaýtadan ekmek üçin harajatlaryň bahasy, manat		Goşmagça ekmek üçin harajatlaryň bahasy, manat
	Ady	Meýdany, ga	1 sent-neriniň bahasy	Jemi ýygnalan hasyl	Hasylyň bahasy, süt.(4*5)	1 ga üçin	3 süt.görkezilen ekinleriň ähli meýdany üçin (7*3) süt.	1 ga üçin	Ekinleriň ähli meýdany üçin (9*3) süt
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

 

Bellik: şol bir ekin gaýtadan ekilen (goşmaça ekilen) mahaly 4,5,6-njy sütünler doldurylmaýar.

 

200_ý.____________aýynyň «___»  №___ ätiýaçlandyryş şahadatnamasy-polisi.

 

 

Ätiýaçlandyryjynyň M.Ý.	Ätiýaçlandyryjy ___________________________________ (f.a.a.a. we goly) Ätiýaçlandyrýan ___________________________________ (f.a.a.a. we goly) Daýhan birleşiginiň wekili ___________________________                             (f.a.a.a.we goly)

 

---

 

 

Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň Baş direktorynyň

2009 ýylyň iýul aýynyň « 20 » №57 buýrugy bilen tassyklanan

Oba hojalyk ekinlerini we köp ýyllyk agaçlary meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna

№9 goşundy

 №16 OH görnüş

 

Köp ýyllyk agaçlaryň ýok bolmagy  barasynda

200_ýylyň ___________aýynyň «___» -daky
№___ YKRARNAMA

 

Ätiýaçlandyrýan   _____________________________________________________

Oba Geňeşi           _____________________________________________________ Etrap (şäher)        _____________________________________________________

Welaýat               _____________________________________________________

 

Daýhan birleşiginiň wekiliniň ____________________________________________

(familiýasy, ady, atasynyň ady, wezipesi)

gatnaşmagynda ______________ welaýatynyň _____________________ etrabynyň  Ätiýaçlandyryjysy _____________________________________________________

(familiýasy, ady, atasynyň ady, wezipesi)

____________________________________________________ tarapyndan düzüldi.

 

Gidrometeorologiki gulluklaryň we beýleki guramalaryň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ___________________________________________
                                                                             (olaryň atlary)

_________________________________________________________maglumatlary, şeýle hem hojalygyň resminamalarynyň esasynda ykrarnama düzülen mahaly şular anyklanyldy:

 

I. Agaçlaryň ýok bolmagy şunuň netijesinde bolup geçdi:

 

Ýok bolan agaçlarň atlary	Ýok bolmagynyň sebäbi (heläkçiligiň ady)	Ýok bolmagy haçan bolup geçdi (gününi, aýyny we döwrüni görkezmeli)	Ätiýaçlandyryja habar berlen senesi we belgisi
1	2	3	4

II. Ýok bolan agaçlar hakyndaky maglumatlar*

 

Agaçlaryň görnüşi we ýerleşýän ýeri	Agaçlaryň ýaşy (ekilen ýyly)	Agaçlaryň ulanylmaga berlen ýyly	Ekilen ähli meýdan, ga	Bar bolan ähli agaçlar, gyrymsy agaçlar, sany	4-nji sütünde görkezilen meýdandaky agaçlaryň ilki başdaky bahasy	Hasaplanylan ätiýaçlan-dyryş wznsynyň (baýra-gyň) möçberi	Könelmegini tutup gal-mak bilen bahasy, manat	Doly ýok bolan agaçla-ryň, çogdumlaryň  sany, sany/ga	Könelmegini tutup almak bilen ýok bolan agaçlaryň bahasy
									Bir ba-gyň, bir çogdamyň süt (8:5)	Ähli baglaryň, çogdamlaryň, süt (10х9)
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

 

*) Eger agaçlaryň we olaryň çogdamlarynyň bahasy agaçlaryň ýa-da çogdumlaryň sany boýunça däl-de, eýsem meýdany boýunça nazara alynýan bolsa, 5-nji sütün doldurylmaýar. 9-njy sütünde ýok bolan agaçlaryň meýdany, 10-njy sütünde bolsa olaryň 1 gektarynyň bahasy görkezilýär.

                Şu halatda 11-nji sütünde olaryň ýok bolan meýdanyndaky agaçlaryň we çogdumlaryň bahasy görkezilýär.

 

III. Köp ýyllyk agaçlary çapyp aýyrmagyň netijeleri

 

Çapylan agaçlaryň görnüşi	Çapylan agaçlaryň, çugdamlaryň sany (sany ýa-da çapylan meýdany)	Könelmegini tutup galmak bilen, çapylan agaçlaryň bahasy
		1 ga-dan bir agajyň, çogdamyň (ykrarnamanyň 2-nji bölümindäki 10-njy sütünde)	Ähli agaçlaryň, çogdamlaryň ýa-da ähli meýdanyň süt.(3x2)
1	2	3	4

 

Agaçlar çapylan mahaly şu gymmatlyklar alyndy, olar hojalyk tarapyndan girdeji edildi

 

Resminnamanyň ady	Senesi	Belgisi	Gymmatlyklaryň görnüşi	Ölçeg birligi	Sany	Nyrhy	Möçberi
1	2	3	4	5	6	7	8

 

200_ ý.__________aýynyň «_____» №____ ätiýaçlandyryş şahadatnamasy - polisi

 

Ätiýaçlandyryjynyň M.Ý.

Ätiýaçlandyryjy ___________________________________ (f.a.a.a. we goly) Ätiýaçlandyrýan ___________________________________ (f.a.a.a. we goly) Daýhan birleşiginiň wekili ___________________________                             (f.a.a.a.we goly)

 

IV. ______________welaýatynyň _________etrabynyň __________oba geňeşiniň ___________da köp ýyllyk agaçlaryň  ýok bolmagy sebäpli ýetirilen zyýanyň  we ätiýaçlandyryş öwezini doluş pulunyň hasaplamasy

200_ ýylyň _____________aýynyň «___» №____ ykrarnamasy

 

 

1. Ýok bolan agaçlaryň görnüşi
2. Könelmegini tutup galmak bilen ýok bolan agaçlaryň bahasy (№ 16-OH görnüşdäki ykrarnamanyň II ýa-da III uly bölümlerinden)
3. Agaçlar çapylan mahaly hojalyk tarapyndan alnan materiallaryň bahasy (№ 15-OH görnüşdäki ykrarnamanyň III uly bölüminden)
4. Ýetirilen zyýanyň möçberi (2 setir-3 setir)
5. Emlägiň ätiýaçlandyrylan göterimi (№5-OH görnüşdäki 8 sütün)
6. Ätiýaçlandyryş öwezini doluş pulunyň möçberi (4 setir х 5 setir:100)

 

Ykrarnama № 17-OH görnüşdäki žurnalda №_____ bilen bellige alyndy

Hasaplama Ätiýaçlandyryjy tarapyndan düzüldi_________________________    (wezipesi)	_________________________    (goly)
Baş buhgalter	_________________________    (goly)

 

Ätiýaçlandyryş guramasynyň hasaphanasynyň belligi: _____________________________ ______________________________________________________________ manat möçberindäki

(möçberi ýazmaça)
 

ätiýaçlandyryş öwezini doluş puly 200_ ýylyň ____________aýynyň «____» Ätiýaçlandyrýanyň hasaplaşyk hasabyna geçirildi. Töleg tabşyrygy №______, çek №_____, poçta geçiriminiň №_____

 

Baş buhgalter

____________________ (goly)   200_ýylyň _____________aýynyň «____».

 

 

---

 

 

Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň Baş direktorynyň

2009 ýylyň iýul aýynyň « 20 » №57 buýrugy bilen tassyklanan

Oba hojalyk ekinlerini we köp ýyllyk agaçlary meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna

№10 goşundy

№15 OH görnüş

 

_________welaýatynyň__________etrabynyň_______oba geňeşiniň____________oba hojalyk

(hojalyk)

ekinleriniň ýok bolmagy ýa-da olara zyýan ýetmegi bilen baglanyşykly ýetirilen zeleliň we ätiýaçlandyryş öwezini doluş pulunyň

HASAPLAMASY

200_ ýylyň _____________aýynyň «___» №___ ykrarnamasy

 

Ýok bolan (zyýan ýeten) ekinleriň ady	Hojalyk maksady	Şu ýylyň hasyly üçin jemi ekileni (oturdylany), ga	Takyklanan ekilen meýdany, ga	Ätiýaçlandyryş şertnamasy baglaşylan mahaly 1 gektarda hasylyň bahasy	Ekinlerden haky-katda alnan hasyly we onuň bahasy			Ýok bolan hasylyň ýerine ekilen ekinleriň bahasy	Ekinleri gaýtadan ekmek (goşmaça ekmek) üçin harajatlaryň bahasy	Gaýtadan ekmek we goşmaça ekmek üçin harajatlary nazara almak bilen ekilen ähli meýdana hasaplanyňda hasylyň bahasy			Ýetirilen zeleliň möçberi		Ätiýaçlandyrma öwezini doluş puly (14*15 süt.:100)
					1 sentner  üçin nyrhy	Jemi ýygnalan, sentner	Hasylyň bahasy			Jemi (8+9-10 süt.)	1ga, 11:4 süt.	1 ga, 5-12 süt.	Ekinleriň ekilen ähli meýdany (13*4) süt.	Hasylyň ätiýaçlandy-rylan  göterimi, №5 OH gör. 8 süt.
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16

Bellik:

1. 9 we 10 njy sütünleri doldurmak üçin maglumatlar №14-OH görnüşdäki ykrarnamanyň 3-nji bölümden alynýar (6, 8, 10-njy sütünler).

2. Ekinler ilki başdaky niýetlenilişi ýaly peýdalanylmasa ýa-da başga ekin goşmaça ekilse №15-OH görnüşdäki hasaplamanyň 6, 7, 8- sütünlerindäki maglumatlar aýratyn setir bilen ýazylýar.

Ykrarnama №17-OH görnüşdäki žurnalda bellige alyndy.

Hasaplama 200_ ý.__________aýynyň «___» Ätiýaçlandyryjy tarapyndan düzüldi _________ goly

Degişli ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginden şular tutulyp alyndy: tölenen hakujynyň möçberi _____________________________________________________________ manat.

Jemi tölemäge degişli _____________________	200_ ý.____________aýynyň «____»
Ätiýaçlandyryş guramasynyň ýolbaşçysy	____________ (goly)
Baş buhgalter	____________ (goly)

Ätiýaçlandyryş guramasynyň hasaphanasynyň belligi: ____________________________________ _______________________________________________________________ manat möçberindäki

(ýazmaça görkezmeli)

ätiýaçlandyryş öwezini doluş puly karz edarasyna 200_ ý.____________aýynyň «___» hojalygyň hasaplaşyk hasabyna geçirildi. Töleg tabşyrygy №______, çek №______, poçta geçiriminiň №____

 

Baş buhgalter

____________________                      200_ýylyň _____________aýynyň «____».            (goly)