Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş

guramasynyň baş direktory

2021-nji ýylyň 29-njy iýunyndaky  çykaran

73 belgili buýrugy bilen tassyklandy

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş Kadalary

 

I bap. Umumy düzgünler

 

      1. Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş Kadalary (mundan beýläk-Kadalar) Türkmenistanyň Raýat kodeksine, «Ätiýaçlandyryş hakynda», «Muzeýler we muzeý işi hakynda» Türkmenistanyň kanunlaryna, «Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň meseleleri hakynda» Türkmenistanyň Prezidentiniň 2020-nji ýylyň      27-nji fewralynda çykaran 1684-nji karary bilen tassyklanan, Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasy hakynda Düzgünnama we Türkmenistanyň beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda işlenilip taýýarlanyldy.

2. Kadalaryň şertlerine laýyklykda Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasy we onuň garamagyndaky döwlet ätiýaçlandyryş guramalary (mundan beýläk-ätiýaçlandyryjy) Türkmenistanyň ýuridik şahslary we ýuridik şahslary döretmezden telekeçilik işi bilen meşgullanýan fiziki şahslary we Türkmenistanda hasaba alnan ýa-da onuň çäginde öz işini amala aşyrýan daşary ýurtlaryň ýuridik şahslary, olaryň şahamçalaryny we wekilliklerini goşmak bilen (mundan beýläk - ätiýaçlandyrýan) sergileri meýletin ätiýaçlandyryş şertnamasyny (mundan beýläk-ätiýaçlandyryş şertnamasy) baglaşýarlar.

3. Şu Kadalaryň maksatlaryny ýerine ýetirmek üçin ulanylýan esasy düşünjeler:

1) bähbit görüji - ätiýaçlandyryş şertnamasyna laýyklykda ätiýaçlandyrylan pul möçberini ýa-da ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini almaga hukugy bolan fiziki ýa-da ýuridik şahs;

2) ätiýaçlandyrýan - ätiýaçlandyryş şertnamasynyň tarapy bolup durýan, ätiýaçlandyryş gatanjyny (ätiýaçlandyryş baýragyny) töleýän we ätiýaçlandyryş obýektini ätiýaçlandyrmakda ätiýaçlandyryş bähbidine eýe bolan kämillik ukyply fiziki we ýuridik şahs;

3) ätiýaçlandyryjy - ätiýaçlandyryş şertnamasynyň tarapy bolup durýan we ätiýaçlandyryş işini amala aşyrmak üçin degişli ygtyýarnamasy bolan döwlet ätiýaçlandyryş guramalary, ol ätiýaçlandyryş şertnamasynda göz öňünde tutulan ätiýaçlandyryş ýagdaýy (halaty) ýüze çykanda ätiýaçlandyryş şertnamasynda ýa-da Türkmenistanyň kanunçylygynda göz öňünde tutulan tertipde ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) tölemäge borçly bolup durýar;

4) ätiýaçlandyryş gatanjy (ätiýaçlandyryş baýragy) – ätiýaçlandyryş şertnamasynda göz öňünde tutulan tertipde ätiýaçlandyrýan ýa-da ätiýaçlandyrýanyň adyndan başga şahs tarapyndan ätiýaçlandyryja (gaýtadan ätiýaçlandyryja) ätiýaçlandyryş boýunça töwekgelçilikleri kabul etmegiň ýa-da paýlamagyň ýerine tölenilýän pul möçberi;

5) ätiýaçlandyryş halaty – ätiýaçlandyryş şertnamasynyň hereket edýän möhletiniň dowamynda ýüze çykan ýa-da dörän we bu şertnama laýyklykda ätiýaçlandyrýana, ýa-da bähbit görüjä ätiýaçlandyryş pul möçberini ýa-da ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini tölemek üçin esas bolup durýan waka ýa-da ýagdaý;

6) ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi - ätiýaçlandyryş şertnamasyna laýyklykda ätiýaçlandyryş ýagdaýy ýüze çykanda ätiýaçlandyryjynyň ätiýaçlandyrýana töleýän pul öwezini dolmasy;

7) ätiýaçlandyryş pul möçberi - ätiýaçlandyryş şertnamasynda bellenilen ätiýaçlandyryş ýagdaýy ýüze çykanda, ätiýaçlandyryjynyň ätiýaçlandyryş gatançlarynyň (ätiýaçlandyryş baýraklarynyň) we ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginiň möçberinden ugur alnyp bellenilýän ätiýaçlandyrylan töwekgelçilikleri (jogapkärçiligi) boýunça pul möçberinde beýan edilen borçnamasy;

8) ätiýaçlandyryş şahadatnamasy - ätiýaçlandyryjy tarapyndan ätiýaçlandyrýana berilýän, ätiýaçlandyryş şertnamasynyň baglaşylandygyny tassyklaýan resminama;

9) ätiýaçlandyryş şertnamasy - ätiýaçlandyryjy bilen ätiýaçlandyrýanyň arasynda baglaşylan şertnama, oňa laýyklykda belli bir wakalar (ätiýaçlandyryş halatlary) ýüze çykanda ätiýaçlandyryjylar tarapyndan ätiýaçlandyrylan pul möçberleriniň we ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginiň tölenilmeginiň ýa-da şertnamada görkezilen başga bir hereketiň ýerine ýetirilmeginiň maksady bilen, ätiýaçlandyryjylara töleýän ätiýaçlandyryş gatançlarynyň (ätiýaçlandyryş baýraklarynyň) hasabyna fiziki we ýuridik şahslaryň emläk we beýleki bähbitleriniň goralmagynyň tertibi we şertleri bellenilýär;

10) sanly hyzmatlar - elektron maglumat ulgamlaryndan, maglumat- te;ekommunikasiýa torlaryndan we elektron amallardan peýdalanmak arkaly edilýän hyzmat;

11) franşiza - umumy zyýanyň bir bölegi, onuň öweziniň dolunmagy ätiýaçlandyrýanyň doly jogapkärçiliginde galýar we ätiýaçlandyryş şertnamasy baglaşylanda ätiýaçlandyryş pul möçberine degişlilikde göterimde ýa-da tükeniksiz ululykda kesgitlenýär. Şertli franşiza bellenilende ätiýaçlandyryjy franşizanyň möçberinden geçmeýän zyýanyň öwezini dolmakdan boşadylýar we eger zyýanyň möçberi franşizadan ýokary bolsa, onda ol zyýan doly töleýär. Şertsiz franşiza bellenilen mahalynda ätiýaçlandyryjynyň jogapkärçiligi franşizanyň zyýandan aýrylan möçberi bilen kesgitlenilýär;

12) muzeý esbaby – görnüş özboluşlylygy ýa-da aýratyn alamatlary bolan we jemgyýet üçin saklanyp galmagy, öwrenilmegi we köpçülige görkezilmegi zerur bolan medeni, ruhy hem-de maddy gymmatlyk;

13) sergi-sungat eserleri, senagat önümleri, oba hojalygy, sergi eksponatlarynyň we beýleki zatlarlaryň ýörite bellenen otagda (bellenen giňişlikde) hemişelik ýa-da wagtlaýyn köpçülige açyk görkezilmegi;

14) sergi eksponatlary - muzeýler (muzeý önümleri, muzeý kolleksiýalary) we beýleki şahsy kolleksiýalar (hususy kolleksiýalar, aýry-aýry zatlar ýa-da zatlar toparlary) tarapyndan gözden geçirmek üçin sergide görkezilen zatlar;

15) sergi enjamlary - yşyklandyryş, stend, howpsuzlyk we serginiň tehniki goldawy üçin ýörite döredilen beýleki enjamlar;

16) sergi emlägi - eksponatlar we sergi enjamlary, muzeý önümleri we muzeý ýygyndylary, hususy kolleksiýalar, aýratyn zatlar ýa-da zatlar toparlary.

4. Ätiýaçlandyryş şertnamalary (mundan beýläk – ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy)) şu Kadalaryň talaplaryna laýyklykda baglaşylýar, ýöne taraplaryň ylalaşygy boýunça şertnamanyň aýry-aýry bölümlerinde, Türkmenistanyň kanunçylygyna we şu kadalara ters gelmeýän başga şertleri bolup biler.

 

II bap. Ätiýaçlandyryşyň obýekti

 

5. Ätiýaçlandyrýanyň şu aşakdaky emläk bähbitleri ätiýaçlandyryşyň obýekti bolup durýar:

1) sergi emlägi, sergi eksponatlary, sergi enjamlary we muzeý esbaplary (mundan beýläk- sergi emlägi);

2) ätiýaçlandyrýan sergi emlägini ulananda üçünji taraplaryň ömrüne, saglygyna we (ýa-da) emlägine zyýan ýetirmegi bilen baglanyşykly raýat-hukuk jogapkärçiligi.

6. Ätiýaçlandyrylan ýerdäki, emma ätiýaçlandyrýana degişli bolmadyk emläk ätiýaçlandyryşa kabul edilmeýär.

 

III bap. Ätiýaçlandyryş töwekgelçilikleri we ätiýaçlandyryş halatlary

 

7. Ýüze çykmagynyň ähtimallyk we tötänlik alamatlaryna eýe bolan, ýüze çykan halatynda ätiýaçlandyryş geçirilýän çak edilýän wakanyň ýüze çykma mümkinçiligi ätiýaçlandyryş töwekgelçiligi bolup durýar.

8. Şu Kadalara laýyklykda, baglaşylan ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) boýunça ätiýaçlandyryjy şu aşakdaky ätiýaçlandyryş halatlary netijesinde sergi emlägine zyýan ýetmeginden ýa-da onuň ýok bolmagyndan  ätiýaçlandyryş goragy bilen üpjün edýär:

1) ýangyn (partlama, ýyldyrym urmagy, gazyň partlamagy, bug gazanlarynyň, gaz geçirijileriň, maşynlaryň we beýleki şoňa meňzeş gurluşlaryň ýarylmagy);

2) ogurlyk, ynanylan emlägiň eýelenmegi ýa-da harç edilmegi, talaňçylyk, garakçylyk we üçünji taraplaryň emlägi ýok etmegi ýa-da zaýalanmagy bilen bagly hereketleri;

3) tebigy betbagtçylyklar: ýer titremegi, wulkan atylmagy, ýerasty oduň täsiri, toprak süýşmegi, ýeriň çökmegi, dag opurylmagy, tupan, ýel, harasat, tüweleý, suw basmagy, sil, ýerasty suwlaryň duýdansyz ýagdaýda ýokaryk galmagy, güýçli ýagyşyň ýagmagy ýa-da galyň garyň düşmegi;

4) betbagtçylykly hadysalar: suw geçirijileriň, lagym, ýyladyş ulgamlarynyň we ýangyn söndüriji ulgamlarynyň suwundan ätiýaçlandyrylan emläge zyýan ýetmegi, goňşy jaýlardan suwyň syzyp geçmegi, penjire aýnalarynyň, ýüz görülýan aýnalaryň we witrinalaryň döwülmegi;

5) sergi emläginiň üstüne dolandyrylýan uçarlaryň ýa-da olaryň döwülen bölekleriniň gaçmagy, ulag serişdeleriň urmagy;

6) ätiýaçlandyrylan obýekti ulanylanda üçünji taraplaryň ömrüne, saglygyna we (ýa-da) emlägine ýetirilen zyýan.

9. Şu aşakdakylar ätiýaçlandyryş halatyna degişli däldir:

1) islendik görnüşdäki harby hereketler, halk tolgunyşyklary, iş taşlaýyşlar;

2) ýadro energiýasynyň islendik görnüşdäki täsiri.

 

IV bap. Ätiýaçlandyryş pul möçberi

 

10. Ätiýaçlandyryş pul möçberi ätiýaçlandyryjynyň jogapkärçiliginiň çägini kesgitleýän pul möçberidir. Ätiýaçlandyryş pul möçberi ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) baglaşylan pursatyndaky sergi emläginiň balans ýa-da bazar bahasyndan ýa-da bilermenleriň berýän bahasyndan ugur alnyp taraplaryň ylalaşmagy boýunça kesgitlenilýän ätiýaçlandyryş pul möçberi onuň ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) baglaşylan pursatyndaky hakyky bahasyndan ýokary bolup bilmez.

11. Eger ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) kesgitlenen ätiýaçlandyryş pul möçberi sergi emlägiň ätiýaçlandyrylan bahasyndan ýokary geçýän bolsa, onda şertnamanyň ätiýaçlandyryş pul möçberiniň sergi emläginiň şertnama baglaşylan pursatyndaky hakyky bahasyndan ýokary geçýän bölegi hakyky däl diýlip hasap edilýär.

Eger ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) bellenen ätiýaçlandyryş pul möçberi ätiýaçlandyrylan sergi emlägiň ätiýaçlandyrylan bahasyndan pes bolsa, ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginiň möçberi ätiýaçlandyryş pul möçberiniň sergi emläginiň ätiýaçlandyrylan bahasyna bolan gatnaşygyna deňeçerlikde kemelýär.

12. Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) boýunça ätiýaçlandyryş pul möçberi (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi) tölenenden soň onda görkezilen möhlete çenli şertnamada şertleşilen ätiýaçlandyryş pul möçberi bilen ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegleri tölenen pul möçberiniň arasyndaky tapawudyň möçberinde güýjüni saklaýar.  

Ätiýaçlandyrylan sergi emläk täzeden dikeldilende ýa-da zyýan ýeten sergi emlägiň ornuna başgasy alnanda ätiýaçlandyrýan ätiýaşlandyrjy bilen ylalaşyp goşmaça ätiýaçlandyryş şertnamasyny (ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny) baglaşyp, ilkibaşky ätiýaçlandyryş pul möçberini dikeldip bilýär.

13. Ätiýaçlandyrýanyň üçünji taraplaryň öňündäki raýat-hukuk jogapkärçiligi ätiýaçlandyrylanda ätiýaçlandyryş pul möçberi her bir töwekgelçiligiň görnüşi (şahsy, emläk zyýan) boýunça jogapkärçiligiň derejesiniň çäginde aýratynlykda taraplaryň ylalaşygy boýunça ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) kesgitlenilýär.

 

V bap. Ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary)

 

14. Ätiýaçlandyryş gatançlarynyň (ätiýaçlandyryş baýraklarynyň) möçberi ätiýaçlandyryş pul möçberine, nyrh möçberine, ätiýaçlandyryş möhletine laýyklykda bellenilýar.

15. Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) bir ýyldan az möhlete baglaşylan ýagdaýynda bir ýyllyk ätiýaçlandyryş gatançlarynyň (ätiýaçlandyryş baýraklarynyň) möçberi 365 (üç ýüz altmyş bäş) güne bölünýär we degişli ätiýaçlandyrylan güne köpeltmek arkaly ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) hasaplanyp çykarylýar.

Eger ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) 1(bir) ýyldan köp möhlete baglaşylýan bolsa, onda bir ýyl üçin ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) doly ýyl hökmünde tölenilýär, aýlar bolsa şu Kadalaryň on bäşinji böleginiň birinji tesimine laýyklykda hasaplanyp goşulýar.

16. Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) boýunça ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) ätiýaçlandyrýan tarapyndan bir gezekde ýa-da möhlete bölüp, hasaplaşygyň nagt ýa-da nagt däl görnüşlerinde geçirilýär.

17. Eger ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) 1 (bir) ýyla baglaşylýan bolsa, onda ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) 1 (bir) gezekde tölenýär.

Eger ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) birnäçe ýyl üçin baglaşylan bolsa, onda ätiýaçlandyryş gatançlarynyň (ätiýaçlandyryş baýraklarynyň) tölegi her ýyl geçirilip bilner, ýagny ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) baglaşylýan ýyllaryň sanyna bölünip bilner.

Ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) möhlete bölünip tölenende ätiýaçlandyryjy tarapyndan ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) ony tölemegiň anyk möhletleri we tertibi kesgitlenýär.

18. Eger ätiýaçlandyryş şertleri bilen başgaça göz öňünde tutulmadyk bolsa, ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) ätiýaçlandyryş pul möçberiniň bellenen pul birliginde tölenilýär .

19. Ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) möhlete bölünen ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) öz wagtynda tölenmese ätiýaçlandyryjy öz borçlaryndan boşadylýar.

20. Ätiýaçlandyryjy bilen ätiýaçlandyrýanyň ylalaşygy boýunça ätiýaçlandyryş gatanjynyň (ätiýaçlandyryş baýragynyň) düzüminde onuň gaýtarylyp berilýän bölegi göz öňünde tutulyp bilner, ol ätiýaçlandyryş halaty ýüze çykmadyk ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) hereket edýän möhleti tamamlanandan soň ätiýaçlandyrylýana tölenilýär. Ätiýaçlandyryş gatanjyndan (ätiýaçlandyryş baýragyndan) gaýtarylyp berilmeli möçberi 15 (on bäş) göterime çenli ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) görkezilip bilner.

 

VI bap. Ätiýaçlandyryş nyrhyny kesgitlemegiň tertibi we ätiýaçlandyryş

nyrhynyň möçberi

 

20. Ätiýaçlandyryş nyrhy bir ýyldan ugur alnyp kesgetlenen we bir ýyllyk ätiýaçlandyryş nyrh möçberlerine (Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna     1-nji goşundy) laýyklykda hasaplanylýar we ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) bellenilýär.

Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) baglaşylanda töwekgelçiligiň derejesine, sergi emlägiň görnüşine we ätiýaçlandyryş pul möçberine baglylykda her bir halatda ätiýaçlandyryş nyrhlaryna peseldiji ýa-da ýokarlandyryjy koeffisiýentler ulanylyp biliner.

 Peseldeji ýa-da ýokarlandyryjy koeffisiýent ulanylan mahaly, ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) görkezilmeli.

 

VII bap. Ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) baglaşylmagynyň tertibi we hereket edýän möhleti

 

21. Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) ätiýaçlandyrýanyň ýazmaça arzasynyň (Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna 2-nji goşundy) ýa-da sanly hyzmatlar arkaly elektron görnüşinde ýüz tutmasy we sergi emlägiň sanawy esasynda (Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna 2-nji “a” goşundy) baglaşylýar. Arzada ätiýaçlandyryşa hödürlenilýan emläkler barada ähli zerur maglumatlar bolmalydyr. Arza ätiýaçlandyryja gowşurylandan soň ol ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) aýrylmaz bir bölegi bolup durýar.

22. Hemişelik hereket edýän sergilerde sergi emläkleriň çalşylmagy täze ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) baglaşylmagyna getirýär. Şu halatynda ätiýaçlandyryşyň şertleri goşmaça görkezilýär.

23. Ätiýaçlandyryjynyň ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) hereket edýän döwründe, ätiýaçlandyrýanyň ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) baglaşylan wagtynda ätiýaçlandyrylan sergi emlägi hakynda görnetin nädogry maglumatlary habar berendigi we şonuň netijesinde howply ýagdaýlar hakynda habar bermändigi ýüze çykarylsa 1 (bir) aýyň içinde ätiýaçlandyryş şertnamasyny (ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny) bozmaga hukugy bardyr.

24. Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) baglaşylanda ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryja ätiýaçlandyryşa kabul edilýän sergi emlägiň töwekgelçiligine degişli ähmiýeti bolan, özüne belli bolan ýagdaýlar barada habar bermäge borçludyr. Şeýle-de, ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryja ätiýaçlandyrylan emlägi gözden geçirmäge mümkinçilik bermäge we töwekgelçiligiň derejesini kesgitlemek maksady bilen, ätiýaçlandyrylýan sergi emläk babatda ätiýaçlandyryjynyň onuň öňünde goýan ähli soraglaryna jogap bermäge borçludyr.

25. Birinji ýa-da bir gezekki ätiýaçlandyryş gatanjy (ätiýaçlandyryş baýragy) tölenilen pursatynda ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyrýana Sergileri meýletin ätiýaçlandyryşy boýunça ätiýaçlandyryş şertnamasyny (ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny) (Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna 3-nji goşundy) we sergi  emläginiň sanawyny (Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna 3-nji “a” goşundy) berýär.

26. Ätiýaçlandyryş gatançlarynyň (ätiýaçlandyryş baýraklarynyň) tölenilen pursaty diýip hasaplanýar:

1) nagt däl görnüşinde tölenilende, ätiýaçlandyryjynyň hasaplaşyk hasabyna gelip gowşan güni;

2) nagt görnüşinde tölenilende, ätiýaçlandyryja ýa-da onuň wekiline tölenilen güni.

27. Ätiýaçlandyrýanyň ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) baglaşylanda ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) boýunça ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) almak üçin bähbit görüjini bellemäge, şeýle hem ätiýaçlandyryş halaty ýüze çykmazdan öň, öz garaýşyna görä ony çalyşmaga haky bardyr.

Eger ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) bähbit görüji görkezilen bolsa, şonda şu kadalarda görkezilen ätiýaçlandyrýana degişli borçnamalar bähbit görüjä hem degişlidir.

28. Ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) şertli we şertsiz franşiza göz öňünde tutulyp bilner.

29. Ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyrylan sergi emlägi gözden geçermek üçin ätiýaçlandyryja mümkinçilik bermeli we töwekgelçiligiň derejesini kesgitlemek maksady bilen, ätiýaçlandyrylan sergi emläk bilen baglanyşykly ätiýaçlandyryjy tarapyndan goýulan ähli soraglara jogap bermeli. Ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryja ätiýaçlandyrylýan sergi emlägi gözden geçirmäge rugsat bermese, ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş şertnamasyny (ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny) baglaşmakdan boýun gaçyryp bilýär.

30. Ätiýaçlandyryş şertnamasyna (ätiýaçlandyryş şahadatnamasyna) üýtgetmeler ätiýaçlandyrýanyň we ätiýaçlandyryjynyň özara ylalaşygy bilen, taraplaryň haýsynyň hem bolsa biriniň arzasy esasynda girizilip bilner we taraplaryň goşmaça ylalaşygy bilen resmileşdirilýar.

31. Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) baglaşylandan soň ätiýaçlandyrýanyň töwekgelçiligiň derejesini ýokarlandyrýan hereketleri etmäge ýa-da oňa ýol bermäge hukugy ýokdur. Eger oňa töwekgelçiligiň derejesini ýokarlandyryp biljek ýagdaýlar aýan bolsa, ol haýal etmän bu barada ätiýaçlandyryja habar bermelidir.

32. Eger ätiýaçlandyrýan 31-nji bölekde görkezilen öz borçnamalaryny berjaý etmese, ätiýaçlandyryjynyň kesgitlenen bir aýlyk möhleti berjaý etmek bilen, ätiýaçlandyryş şertnamasyny (ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny) bozmaga hukugy bardyr. Eger ätiýaçlandyryş halaty boýunça habar bermek borjunyň bozulmagynyň netijesi ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykmagyna täsir eden bolsa, ätiýaçlandyryjy öz borçlaryny ýerine ýetirmekden boşadylýar.

33. Ätiýaçlandyryş töwekgelçiliginiň ýokarlanandygyna ýa-da ýokarlanmandygyna garamazdan, ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) hereket edýän döwründe ätiýaçlandyrylan emlägiň ýagdaýyny we gymmatyny barlamaga, şeýle hem özüne ätiýaçlandyrýan tarapyndan habar berlen maglumatlaryň dogrudygyny barlamaga hukugy bardyr.

34. Ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) möhleti taraplaryň özara ylalaşygy esasynda kesgitlenýär .

35. Ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) hereket edýän möhleti (başlanýan senesi-şertnama baglaşylan güni sagat 24-de we tamamlanýan senesi-möhletiniň iň soňky güni sagat 24-de).

 

VIII bap. Töwekgelçilikleri gaýtadan ätiýaçlandyryş

 

36. Ätiýaçlandyryjynyň gaýtadan ätiýaçlandyrmak arkaly özüniň başga ätiýaçlandyryjyda (gaýtadan ätiýaçlandyryjyda) ätiýaçlandyryş boýunça borçnamalarynyň bir böleginiň ýapylmagyny üpjün etmäge haky bardyr.

Öz jogapkärçiliginiň bir bölegini başga birine berýän ätiýaçlandyryjy bilen şol jogapkärçiligi öz üstüne alýan ätiýaçlandyryjynyň (gaýtadan ätiýaçlandyryjynyň) arasyndaky gatnaşyklar gaýtadan ätiýaçlandyryş şertnamasy bilen düzgünleşdirilýär. Şunda ätiýaçlandyryjynyň (gaýtadan ätiýaçlandyryjynyň) ätiýaçlandyrýanyň öňündäki borçnamalary doly möçberinde galýar.

Töwekgelçilikleri gaýtadan ätiýaçlandyrmak-Türkmenistanyň ätiýaçlandyryjylarynda ýa-da gaýtadan ätiýaçlandyryjylarynda, üsti dolunmadyk töwekgelçiligi gaýtadan ätiýaçlandyrmak bolsa, ätiýaçlandyryş işine döwlet gözegçilik barlagyny amala aşyrýan edara tarapyndan Türkmenistanyň Ministrler Kabineti bilen ylalaşmak arkaly bellenilýän tertipde ätiýaçlandyryş işiniň daşary ýurt subýektlerinde geçirilýär.

Gaýtadan ätiýaçlandyryş şertnamasy bilen bir hatarda ätiýaçlandyrýan bilen gaýtadan ätiýaçlandyryjynyň arasynda gaýtadan ätiýaçlandyrmagyň şertleri hakyndaky ylalaşyklar ätiýaçlandyryş pul möçberiniň tölegini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) amala aşyrmak boýunça gazanan ylalaşyklarynyň tassyklanylmagy hökmünde gaýtadan ätiýaçlandyryş babatda halkara durmuşynda we iş tejribesinde ulanylýan resminamalar ulanylýar.

Töwekgelçilik Türkmenistanyň çäginden daşyna gaýtadan ätiýaçlandyryşa berlen halatynda ätiýaçlandyryş şertleri we ätiýaçlandyryş nyrhynyň möçberleri ätiýaçlandyryşyň halkara bazarynda töwekgelçilige baha bermegi nazara almak bilen, taraplaryň ylalaşmagy boýunça bellenilýär.

 

IX bap. Ätiýaçlandyryjynyň borçlary we hukuklary

 

37. Ätiýaçlandyryjy şulara borçludyr:

 1) ätiýaçlandyrýany ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) baglaşmazyndan öň ätiýaçlandyryşyň kadalary we şertleri bilen tanyş etmäge;

 2) ätiýaçlandyrýan tarapyndan görlen çäreleriň netijesinde, şeýle hem ätiýaçlandyrýanyň çalşyrylmagy bilen baglanyşykly, ätiýaçlandyrylan sergi emlägiň bahasy ýokarlanan mahaly ýa-da ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykmak töwekgelçiliginiň peselmegi ýa-da onuň ýetirip biläýjek zyýanyň möçberiniň üýtgemegi sebäpli, ätiýaçlandyrýanyň arzasy boýunça ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) täzeden baglaşmaga;

3) ätiýaçlandyryş halaty ýüze çykan mahalynda şertnamada bellenilen möhletde ätiýaçlandyrýana ýa-da bähbit görüjä ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) tölemäge;

4) ätiýaçlandyryş işiniň barşynda özüne mälim bolan ätiýaçlandyrýanyň gizlin maglumatlaryny aýan etmezlige, Türkmenistanyň kanunçylygynda göz öňünde tutulan halatlar muňa girmeýär;

5) ätiýaçlandyryş halaty bolanda zyýanyň öňüni almak ýa-da ony azaltmak bilen baglanşykly ätiýaçlandyrýana berilen görkezmeleri ýerine ýetirmekloigi bilen bagly çykdaýjylary tölemäge;

6) ätiýaçlandyryş ulgamynyň jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunlaşdyrylmagy, terrorçylygyň maliýeleşdirilmegi we köpçülikleýin gyryş ýaragynyň ýaýradylmagynyň maliýeleşdirilmegi üçin ulanylmagynyň öňüni almak maksady bilen, ätiýaçlandyryjylar (gaýtadan ätiýaçlandyryjylar) «Jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunlaşdyrylmagyna, terrorçylygyň maliýeleşdirilmegine we köpçülikleýin gyryş ýaragynyň ýaýradylmagynyň maliýeleşdirilmegine garşy hereket etmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda degişli çäreleri amala aşyrmalydyrlar, şeýle hem ygtyýarly döwlet edarasyna degişli maglumatlary bermäge.

Türkmenistanň kanunçylygynda ýa-da ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) ätiýaçlandyryjynyň başga borçlary hem göz öňünde tutulyp bilner.

38. Ätiýaçlandyryjy şu aşakdakylara hukugy bardyr:

1) ätiýaçlandyrýanyň habar beren maglumatlarynyň ygtybarlylygyny kanunçylyga ters gelmeýän, özüne elýeterli islendik usul bilen barlamaga, şeýle hem olaryň ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) talaplaryny we şertlerini ýerine ýetirişlerine gözegçilik etmäge;

2) ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) tölemegiň delillerine şübhe dörän halatynda ygtyýarly edaralardan goşmaça maglumatlar sorap almaga, bu şübheleriň tassyklanmasy ýa-da ýalana çykarylmasy anyklanýança onuň tölenmegini gaýra goýmaga;

 3) ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş halaty bilen ýetirilen zyýanyň öwezini dolmak hakyndaky gepleşiklere girişmäge, ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykmagynyň ýagdaýlaryny hem-de sebäplerini we/ýa-da ýetirilen zyýanyň möçberini anyklamak boýunça çäreleri görmäge;

4) ätiýaçlandyryş töwekgelçiligine baha bermek üçin ätiýaçlandyryş obýektiniň barlagyny geçirmäge ýa-da garaşsyz bilermeni bu işe çekmäge;

5) ätiýaçlandyryş halaty ýüze çykan mahaly ätiýaçlandyrýandan ätiýaçlandyryş halatynyň sebäbini kesgitlemek üçin zerur bolan islendik maglumatlary talap etmäge;

6) ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykmak töwekgelçiligi artan mahalynda ätiýaçlandyryşy togtatmaga ýa-da ony möhletinden öň bes etmäge.

 

X bap. Ätiýaçlandyrýanyň borçlary we hukuklary

 

39. Ätiýaçlandyrýan şu aşakdakylara borçludyr:

1) ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) baglaşylanda ätiýaçlandyrylan obýekt boýunça borçnamalara baha kesmek üçin özüne mälim möhüm ähmiýeti bolan ýagdaýlaryň ählisi barada, şeýle hem ätiýaçlandyrylan sergi emläk bilen bolup geçen islendik düýpli özgeriş (oňa bolan eýeçilik hukugyny hem goşmak bilen), şonuň ýaly-da onuň zaýalanmak ýa-da ýok bolmak howpunyň artýanlygy barada ätiýaçlandyryja habar bermäge. Soňky ýagdaýda ätiýaçlandyryjynyň ätiýaçlandyryş gatanjynyň (ätiýaçlandyryş baýragynyň) möçberiniň köpeldilmegini talap etmäge ýa-da birtaraplaýyn tertipde ätiýaçlandyryş şertnamasyny (ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny) bes etmäge haky bardyr;

2) ätiýaçlandyryş gatançlaryny (ätiýaçlandyryş baýraklaryny) bellenilen tertipde tölemäge;

3) ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykandygy barada ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) göz öňünde tutulan möhletde habar bermäge;

4) ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykmagynyň sebäplerini, ýetirilen zyýanyň möçberini hasaplamak üçin degişli işler geçirilýänçä we diňe ätiýaçlandyryjynyň razylygy bilen ätiýaçlandyrylan sergi emläk bilen islendik üýtgetmeler geçirmäge;

5) ätiýaçlandyryja ätiýaçlandyrýana ýetirilen zyýan üçin jogapkär adama regres talabyny bildirmek üçin bar bolan maglumatlary we resminamalary geçirmäge;

6) ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykmagynyň öňüni almaga we ol ýüze çykan ýagdaýynda şonuň netijesinde emele gelýän çykdajylary azaltmak boýunça özüne bagly çäreleri görmäge hem-de şunuň bilen baglanyşykly ätiýaçlandyryjynyň görkezmelerini ýerine ýetirmäge.

Türkmenistanň kanunçylygynda ýa-da ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda) ätiýaçlandyrýanyň başga borçlary hem göz öňünde tutulyp bilner.

40. Ätiýaçlandyrýan şu aşakdakylara hukugy bardyr:

1) ätiýaçlandyryş şertnamasyny (ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny) baglaşmazdan öň ätiýaçlandyryşyň kadalary we şertleri bilen tanyşmaga;

2) ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) hereket edýän döwründe taraplaryň ylalaşygy esasynda oňa üýtgetmeler girizmäge;

3) ätiýaçlandyryş halaty ýüze çykan ýagdaýynda ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) almaga;

4) ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) ýitirilen ýa-da ýok edilen mahaly onuň öwezligini almaga;

5) ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykyş häsiýetinden ätiýaçlandyryjynyň ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) tölemek borjy şübhe döretmeýän bolsa, ýöne zerur bolan guramaçylyk-tehniki işler üç aýyň içinde tamamlanmadyk bolsa, onda şu pul möçberini almaga hukugy bolan şahs ony gürrüňsiz tölenilmäge degişli möçberde hakujy tölegi görnüşinde almaga.

 

XI bap. Ätiýaçlandyryjynyň jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunlaşdyrylmagynyň we terrorçylygyň maliýeleşdirilmeginiň we köpçülikleýin gyryş ýaragynyň ýaýradylmagynyň maliýeleşdirilmeginiň öňüni almak boýunça borçlary

 

41. Ätiýaçlandyryjylar «Jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunlaşdyrylmagyna, terrorçylygyň maliýeleşdirilmegine we köpçülikleýin gyryş ýaragynyň ýaýradylmagynyň maliýeleşdirilmegine garşy hereket etmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda degişli çäreleri amala aşyrmalydyrlar, şeýle hem ygtyýarly döwlet edarasyna degişli maglumatlary bermelidirler.

 

XII bap. Ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini

doluş tölegini) kesgitlemegiň we tölemegiň tertibi

 

42. Ätiýaçlandyryş halaty ýüze çykan ýagdaýynda ätiýaçlandyrýan (bähbit görüji) şu aşakdakylara borçludyr:

1) islendik zyýan barada soňra anyk hasaplamany we zyýan ýazgysyny bermek bilen, haýal etmän, ýöne 3 (üç) iş gününden gijä galman ýazmaça ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) tölemek barada arza (Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna 4-nji goşundy) ýa-da sanly hyzmatlar arkaly elektron görnüşinde ätiýaçlandyryja, şeýle hem degişli edaralara habar bermäge;

2) zyýanyň öňüni almak üçin, ony azaltmak üçin, ätiýaçlandyrylan sergi emlägi halas etmek üçin mümkin bolan ähli çareleri görmäge we eger mümkin bolsa, ätiýaçlandyrýan (bähbit görüji) ätiýaçlandyryjydan ýerine ýetirmäge degişli gozükdirmeleri soramaga;

3) ätiýaçlandyryja ýa-da onuň wekillerine zyýan çeken sergi emläge seretmage ýa- da ony öwrenmäge, zyýanyň sebäbine we möçberine degişli derňew geçirmäge, ätiýaçlandyrylan sergi emlägi halas etmek ýa-da zyýan azaltmak üçin geçirilýän çärelere gatnaşmaga mümkinçilik döretmäge;

4) ätiýaçlandyryjynyň talaby boýunça oňa ýazmaça görnüşde ätiýaçlandyrylan sergi emlägine zyýan ýetmeginiň  ýa-da ýok bolmagynyň sebäplerini we möçberini öwrenmek üçin gerekli ähli maglumatlary habar bermäge;

5) zyýan ýeten sergi emlägi ätiýaçlandyryjynyň wekilleri gözden geçirýänçä, ätiýaçlandyryş halatyndan soňky ýagdaýynda saklamaga.

43. Ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini tölemek hakyndaky çözgüdiň kabul edilmegi üçin ätiýaçlandyrýanyň arzasy, ätiýaçlandyryş halaty hakyndaky ykrarhaty we (ýa-da) ätiýaçlandyryş halatynyň bolandygyny tassyklaýan beýleki resminamalar esas bolup hyzmat edýär.

44. Ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykmagynyň subutnamasy degişli resminamalar we dogrulygyna şübhe döretmeýän beýleki maglumatlar esasynda, kazyýetleriň, derňew we beýleki edaralaryň çözgütleri bilen, şeýle hem zerur bolan halatlarda bolsa, bilermenleriň netijenamalary esasynda bellenilýär.

45. Ätiýaçlandyryjynyň wekiliniň ätiýaçlandyrýanyň (bähbit görüjiniň) zyýan barada habaryna garaşmazdan zyýan ýeten emlägi gözden geçirmäge hukugy bardyr. Ätiýaçlandyrýanyň (bähbit görüjiniň) bu gözden geçirişe päsgel bermäge haky ýokdur.

46. Zyýanyň sebäbi we möçberi doly kesgitlenenden soň ätiýaçlandyryş pul möçberi (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi) tölenmäge degişlidir.

47. Zyýanyň möçberi ätiýaçlandyryjy tarapyndan ätiýaçlandyryş halaty hakynda ykrarhatynyň (Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş Kadalaryna 5-nji goşundy) we (ýa-da) degişli edaralaryň berýän hasaplamasynyň esasynda kesgitlenýär we şoňa laýyklykda ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda (ätiýaçlandyryş şertnamasynda) göz öňünde tutulan çäkde ätiýaçlandyryş pul möçberi (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi) tölenýär.

48. Zyýanyň sebäbi we möçberi barada taraplaryň arasynda jedel ýüze çykanda, her bir tarapyň seljerme geçirmegi talap etmäge hukugy bardyr. Seljerme, onuň geçirilmegini talap eden tarapyň hasabyna geçirilýär.

49. Aşakdaky halatlarda ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) tölemegi gaýra goýmaga hukugy bardyr:

1) ätiýaçlandyrýanyň almaly ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) almalydygyna hukuk ygtyýaryna şübhe dörese - zerur subutnamalar alynýança;

2) ätiýaçlandyrýanyň (bähbit görüjiniň) ýa-da onuň ygtyýarly wekiliniň garşysyna degişli edaralar tarapyndan jenaýat işi gozgalan bolsa we zyýanyň emele gelmegine getiren halatlaryň derňewi geçirilýän bolsa, şol iş boýunça kazyýetiň degişli çözgüdi kanuny güýje girýänça.

50. Ätiýaçlandyrylan emläge ýetirilen zyýanyň öweziniň ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginiň çäklerinde hakyky özlügi görnüşinde dolunmagy bilen çalşyrylyp bilner.

Ätiýaçlandyrýanyň (bähbit görüjiniň) ätiýaçlandyryş halatyndan soň galan emläginden boýun gaçyrmaga hukugy ýokdur. Ulanyşa ýaramly galan emlägiň gymmaty ätiýaçlandyryş pul möçberinden (ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginden)  aýrylmaga degişlidir.

51. Ätiýaçlandyryş pul möçberi (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi) aşakdaky şertlerde tölenýär:

1) emläk doly ýok bolanda - onuň hakyky gymmatyndan galyndylaryň bahasynyň aýrylan mukdarynda;

2) emläge bölekleýin zyýan ýetende - dikeldiş çykdajylarynyň möçberinde, ýagny ätiýaçlandyrylan emlägiň ätiýaçlandyryş halatynyň öň ýanyndaky ýagdaýyny dikeltmek üçin çykdajylaryň möçberinde.

Dikeldiş harajatlaryna ätiýaçlandyrylan sergi emlägi özgertmek ýa-da gowulandyrmak üçin goşmaça harajatlar girmeýär.

52. Ähli halatlarda tölenýän ätiýaçlandyryş pul möçberiniň (ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginiň) möçberi ätiýaçlandyryş pul möçberinden ýokary bolmaly däldir.

53. Eger sergi emläk birnäçe ätiýaçlandyryjyda, umumylykda alnanda, sergi emlägiň ätiýaçlandyrylan bahasyndan (goşa ätiýaçlandyryş) geçýän möçberde ätiýaçlandyrylan bolsa, onda şol ätiýaçlandyryş boýunça ähli ätiýaçlandyryjylardan alynýan ätiýaçlandyryş pul möçberi (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi) sergi emlägiň ätiýaçlandyrylan bahasyndan ýokary geçmeli däldir. Şunda ätiýaçlandyryjylaryň her biri öz baglaşan ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) boýunça ätiýaçlandyryş pul möçberine deňeçer tölegi geçirýär.

54. Ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleglerini) tölemek saglygy goraýyş, derňew, kazyýet we beýleki edaralaryň hökmany tertipde berýän resminamalarynyň hem-de netijenamalarynyň esasynda amala aşyrylýar.

55. Ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleglerini) tölemek, ätiýaçlandyrýan tarapyndan hemme zerur resminamalar berlenden soň 15 (on bäş) iş günüň dowamynda amala aşyrylýar.

56. Ätiýaçlandyrylan halatynyň netijesinde ätiýaçlandyrýanyň üçünji taraplaryň öňündäki raýat-hukuk jogapkärçiliginiň ätiýaçlandyryşy boýunça ätiýaçlandyryş pul möçberi (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi) ätiýaçlandyrýanyň arzasy esasynda jebir çekene degişli resminamalar esasynda onuň aradan çykan ýagdaýynda bolsa, Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda onuň mirasdaryna tölenilýär. Eger-de ätiýaçlandyrýan eýýäm üçünji taraplara ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) tölän bolsa, onda ätiýaçlandyrýanyň özüne tölenýär.

 

XIII bap. Ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň)

bes edilmegi

 

57. Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) şu aşakdaky halatlarda bes edilýär:

1) hereket edýän möhleti geçende;

2) ätiýaçlandyryjy tarapyndan şertnama boýunça borçnamalary doly möçberde ýerine ýetirilende;

3) ätiýaçlandyryş şertnamada (ätiýaçlandyryş şahadatnamada)  bellenilen möçberlerde we möhletlerde ätiýaçlandyrýan tarapyndan ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) tölenilmedik ýagdaýynda;

4) ätiýaçlandyrýan tarapyndan şu kadalarda göz öňünde tutulan borçlary berjaý edilmedik ýagdaýynda.

58. Eger ätiýaçlandyryş şertnamada (ätiýaçlandyryş şahadatnamada)  göz öňünde tutulan bolsa, ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) ätiýaçlandyrýanyň arzasy esasynda ýa-da ätiýaçlandyryjynyň talaby boýunça möhletinden öň bes edilip bilner.

59. Ätiýaçlandyrýanyň talaby boýunça ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) möhletinden öň bes edilen halatynda ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) tamamlanmadyk möhleti üçin ätiýaçlandyryş gatanjy (ätiýaçlandyryş baýragy), edilen çykdajylary aýyrmak bilen, oňa gaýtaryp berýär. Şunda, eger ätiýaçlandyrýanyň talaby ätiýaçlandyryjy tarapyndan ätiýaçlandyryş kadalarynyň bozulmagy bilen şertlendirilen bolsa, onda ol ätiýaçlandyrýana onuň ätiýaçlandyryş gatanjy (ätiýaçlandyryş baýragy) dolulygyna  gaýtaryp berýär.

Ätiýaçlandyryjynyň talaby boýunça ätiýaçlandyryş şertnamasyny (ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny) möhletinden öň bes edilende, ol ätiýaçlandyrýana onuň tölän ätiýaçlandyryş gatanjy (ätiýaçlandyryş baýragy) dolulygyna gaýtaryp berýär. Şunda, eger ätiýaçlandyryjynyň talaby ätiýaçlandyrýan tarapyndan ätiýaçlandyryş kadalarynyň bozulandygy bilen şertlendirilen bolsa, onda ol ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) tamamlanmadyk möhleti üçin ätiýaçlandyryş gatanjy (ätiýaçlandyryş baýragy), edilen çykdajylary aýyrmak bilen, oňa gaýtaryp berýär.

60. Ätiýaçlandyrýanyň talaby boýunça ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) möhletinden öň bes edilen halatynda, ýöne ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) ýitirilen ýa-da ýok edilen bolsa, onda ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryjydan öwezligini talap edip biler. Öwezlik berlenden soň ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) möhletinden öň bes edilip bilner.

Ähli ýagdaýlarda öwezlik bermek boýunça çykdajylary ätiýaçlandyrýan çekýär. Öwezlik berlenden soň ýitirilen ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) ätiýaçlandyryjynyň buýrugy bilen hakyky däl diýlip hasap edilýär we ýitirilen ýa-da ýok edilen ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) boýunça hiç bir ätiýaçlandyryş pul möçberi (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi) tölenilmeýär diýip görkezilýär. Bu barada ätiýaçlandyryjy degişli guramalara habar edip biler.

 

XIV bap. Ätiýaçlandyryş öwezini doluş töleginden

boýun gaçyrylmagy

 

61. Ätiýaçlandyryş halaty şu aşakdaky ýagdaýlar netijesinde bolup geçen halatynda, ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini tölemekden ýüz döndermäge haklydyr:

1) ätiýaçlandyrýanyň ýa-da öz peýdasyna ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) baglaşylan adamyň ätiýaçlandyryş halatynyň gelip ýetme töwekgelçiliginiň artmagyna gönükdirilen bilkastlaýyn hereketleri netijesinde;

2) ätiýaçlandyryja ätiýaçlandyryşyň ýagdaýlary barada görnetin ýalan maglumatlar habar berlende, eger ýagdaýlaryň gizlenilmegi ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykmagy bilen sebäpli baglanşykda durýan bolsa;

3) ätiýaçlandyrýan ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykandygy barada öz wagtynda habar bermese we şonuň netijesinde ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykandygy derňew, kazyýet we beýleki edaralaryň resminamalary bilen tassyklanmasa ýa-da zyýanyň möçberini, ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykmagynyň sebäbini anyklamak mümkin bolmasa.

62. Ätiýaçlandyryş halatynyň ýüze çykmagyna gönüden-göni ätiýaçlandyrylan sergi emläk babatynda howpsuzlygyň ölçegleriniň bozulmagy sebäp bolan bolsa, ätiýaçlandyryjynyň ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) tölemekden boýun gaçyrmaga hukugy bardyr. Eger bu ölçegleriň bozulmagy zyýanyň ýüze çykmagy bilen baglanşykly bolmasa we ätiýaçlandyryş halaty ýüze çykanda onuň öňüni almaga ýa-da ony ýok etmäge päsgel bermedik bolsa, ätiýaçlandyryş pul möçberi (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi) tölenmelidir.

 

XV bap. Ýetirilen  zyýan üçin jogapkär adam babatda ätiýaçlandyrýanyň hukuklarynyň ätiýaçlandyryja geçmegi

 

63. Ätiýaçlandyryş halaty ýüze çykan ýagdaýynda ýetirilen zyýan üçin ätiýaçlandyrýanyň ýa-da üçünji bir şahsyň öňünde jogapkär adamdan regres talabyň hukugy şol pul möçberiniň çäklerinde ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) boýunça ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini tölän ätiýaçlandyryja geçýär.

64. Eger ätiýaçlandyrýan görkezilen şahsa talaplary bildirmekden ýa-da şol talaplaryň ýerine ýetirmegi üpjün edýän hukuklardan boýun gaçyrsa, onda ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegleriniň ol şahsdan tutulyp alynjak bölegini tölemekden boşadylýar.

65. Eger ätiýaçlandyrýan ýa-da onuň peýdasyna ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegi geçirilýän şahs ýetirilen zyýan üçin jogapkär şahsdan zyýanyň öwezini doluş tölegini doly alan bolsa, onda ätiýaçlandyryjy ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini amala aşyrmakdan boşadylýar. Günäkär tarapyndan zyýan öwezi bölekleýin dolunan ýagdaýynda ätiýaçlandyryjy, olaryň günäkärden alan pul möçberini hasaba almak bilen, ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini töleýär.

 

XVI bap. Jedelleri çözmek

 

66. Ätiýaçlandyryş babatyndaky gatnaşyklarda ýüze çykýan jedeller Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen tertipde çözülýär.

67. Nägilelikler Türkmenistanyň kanunçylygy bilen bellenilen hak isleg bildirmek möhletiniň çäklerinde bildirip bilner.

 

 

 

---

 

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş

 Kadalaryna 1-nji goşundy

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryşy boýunça

 bir ýyllyk ätiýaçlandyryş nyrh möçberleri

(ätiýaçlandyryş pul möçberine göterimlerde)

 

T/b	Töwekgelçilikleriň ady	Nyrh möçberi
1	Ýangyn (partlama, ýyldyrym urmagy, gazyň partlamagy, bug gazanlarynyň, gaz geçirijileriň, maşynlaryň we beýleki şoňa meňzeş gurluşlaryň ýarylmagy).	0,3
2	Ogurlyk, ynanylan emlägiň eýelenmegi ýa-da harç edilmegi, talaňçylyk, garakçylyk we üçünji taraplaryň emlägi ýok  edilmegi ýa-da zaýalanmagy bilen bagly hereketleri.	0,2
3	Tebigy betbagtçylyklar: ýer titremegi, wulkan atylmagy, ýerasty oduň täsiri, toprak süýşmegi, ýeriň çökmegi, dag opurylmagy, tupan, ýel, harasat, tüweleý, suw basmagy, sil, ýerasty suwlaryň duýdansyz ýagdaýda ýokaryk galmagy, güýçli ýagyşyň ýagmagy ýa-da galyň garyň düşmegi.	0,2
4	Betbagtçylykly hadysalar: suw geçirijileriň, lagym, ýyladyş ulgamlarynyň we ýangyn söndüriji ulgamlarynyň suwundan ätiýaçlandyrylan emläge zyýan ýetmegi, goňşy jaýlardan suwyň syzyp geçmegi, penjire aýnalarynyň, ýüz görülýan aýnalaryň we witrinalaryň döwülmegi.	0,2
5	Sergi emläginiň üstüne dolandyrylýan uçarlaryň ýa-da olaryň döwülen bölekleriniň gaçmagy, ulag serişdeleriň urmagy.	0,1
	Ähli töwekgelçilikler boýunça.	1,0
1	Raýat-hukuk jogapkärçiliginiň ätiýaçlandyryşy: üçünji taraplaryň saglygyna, ömrüne ýetirilen zyýan; üçünji taraplaryň emlägine ýetirilen zyýan.	0,2 0,3

 

Töwekgelçiligiň derejesinden we ätiýaçlandyryş pul möçberinden ugur almak bilen her bir anyk halatda ätiýaçlandyryş nyrhlary kesgitlenilende peseldiji (0,5-den 1,0 çenli) we ýokarlandyryjy (1,0-den 4,0 çenli) koeffisiýentleri ulanylmagy mümkindir.

 

 

---

 

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş

Kadalaryna  2-nji goşundy

 

döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň ady,salgysy

 

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş şertnamasyny

(ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny) baglaşmak boýunça

Arza

 

Ätiýaçlandyrýan ______________________________________________________

(ýuridik şahsyň ady ýa-da raýatyň F.A.A.)

 

Salgysy/telefony ______________________________________________________

 

Bank maglumatlary ___________________________________________________

20__ ýylyň “_____”__________ dan 20__ ýylyň “____”_____________  aralygyna

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş kadalary esasynda ätiýaçlandyryş şertnamasyny (ätiýaçlandyryş şahadatnamasyny) baglaşmagy haýyş edýäris.

Eýeçiligiň görnüşi ____________________________________________________

____________________________________________________________________

 

1. Ätiýaçlandyrylýan sergi emlägi:

T/b	Emlägiň ady	Hakyky bahasy	Ätiýaçlandyrylan pul möçberi
	Raýat-hukuk jogapkärçilik
	üçünji taraplaryň saglygyna, ömrüne ýetirilen zyýanl;
	üçünji taraplaryň emlägine ýetirilen zyýan;

 

2. Sergi:

Sergi emläginiň hemişelik ýerleşýän ýeri:
Serginiň geçirilýän ýeri:
Serginiň ady:
Sergi döwri:	“____" ______20__-den  “___"______20__-e çenli

 

3. Sergi barada umumy maglumat:

Serginiň görnüşi:	□ sergi - ýarmarka	□ sergi - satuw	□ auksion
	□ görkeziş	□ galereýa, salon
Stendiň bezeg işlerinde ulanylmaly materiallar:	□ýokary temperatura	□ ýokary naprýaženiýe
	□ sergi stendini bezäniňizde hereketli mehanizmleriň bolmagy
Stendi bezäniňizde açyk ot ulanmak:		□ hawa	□ ýok
Serga gelýänlere mugt giriş:		□ hawa	□ ýok

 

 

 

 

 

4. Emlägiň goraglylygy:

Iş wagty sergi meýdançasynyň howpsuzlygy:	□ hawa	□ ýok
Sergi meýdançasynyň iş wagtynyň daşynda goragy:	□ hawa	□ ýok
Sergi meýdançasynyň gije-gündiziň howpsuzlygy:	□ hawa	□ ýok
Sergi stendini gurnamak we sökmek ýöriteleşdirilen gurama tarapyndan amala aşyrylýar:	□ hawa	□ ýok
Getirmek, gurnamak we sökmek, ýüklemek we düşürmek amallarynda emläk howpsuzlygyna gözegçilik:	□ hawa	□ ýok

 

 

5. Serginiň tehniki ýagdaýy:

Sergi emläginiň ýerleşdirilşi	□ binada		□ binanyň aýratyn otagynda
	□ açyk meýdanda
Gurluşyk materiallary:	□ beton, kerpiç	□ agaç	□ sendwiç panelleri	□ tent (kendir)
Eksponatlaryň ýerleşýän ýeri howpsuzlyk duýduryşy bilen enjamlaşdyrylan:			□ hawa	□ ýok
Eksponatlaryň ýerleşýän ýeri ýangyn duýduryşy bilen enjamlaşdyrylan:			□ hawa	□ ýok
Eksponatlaryň ýerleşýän ýeri awtomatiki ýangyn söndüriji ulgam bilen enjamlaşdyrylan:			□ hawa	□ ýok
Sergi önümleri gije seýfde ýerleşdirilýär:			□ hawa	□ ýok
Sergi önümleri gijelerine demir şkafda ýerleşdirilýär:			□ hawa	□ ýok
Sergi meýdançasynyň daş-töwereginde haýat (beton, kerpiç, metal, agaç) bar:			□ hawa	□ ýok
Penjirelerde demir gözenekleriň bolmagy:			□ hawa	□ ýok
Sergi meýdançasyna demir gapylaryň bolmagy:			□ hawa	□ ýok
Segi gije-gündizlik goragçylar bilen üpjün edilenmi			□ hawa	□ ýok

 

 

6. Ätiýaçlandyryş şertleri:

töwekgelçilikler:	□ Ýangyn ( partlama, ýyldyrym urmagy, gazyň partlamagy, bug gazanlarynyň, gaz geçirijileriň, maşynlaryň we beýleki şoňa meňzeş gurluşlaryň ýarylmagy)
	□ Ogurlyk, ynanylan emlägiň eýelenmegi ýa-da harç edilmegi, talaňçylyk, garakçylyk we üçünji taraplaryň emlägi ýok edilmegi ýa-da zaýalanmagy bilen bagly hereketleri.
	□ Tebigy betbagtçylyklar: ýer titremegi, wulkan atylmagy, ýerasty oduň täsiri, toprak süýşmegi, ýeriň çökmegi, dag opurylmagy, tupan, ýel, harasat, tüweleý, suw basmagy, sil, ýerasty suwlaryň duýdansyz ýagdaýda ýokaryk galmagy, güýçli ýagyşyň ýagmagy ýa-da galyň garyň düşmegi
	□ Betbagtçylykly hadysalar: suw geçirijileriň, lagym, ýyladyş ulgamlarynyň we ýangyn söndüriji ulgamlarynyň suwundan ätiýaçlandyrylan emläge zyýan ýetmegi, goňşy jaýlardan suwyň syzyp geçmegi, penjire aýnalarynyň, ýüz görülýan aýnalaryň we witrinalaryň döwülmegi.
	□ Sergi emläginiň üstüne dolandyrylýan uçarlaryň ýa-da olaryň döwülen bölekleriniň gaçmagy, ulag serişdeleriň urmagy
	□ Raýat-hukuk jogapkärçiligi: □ üçünji taraplaryň saglygyna, ömrüne ýetirilen zyýan; □ üçünji taraplaryň emlägine ýetirilen zyýan.
ätiýaçlandyryş döwri:	sergi geçirilýän ýere eltme we gurnama		20__  “____" _____________________ 20__ “_____"_____________________çenli
	sergiden soň eksponatlary ýygnamak we alyp gaýtmak		20__ “_____" _____________________ 20___“_____"_____________________çenli
	serginiň wagtlaýyn ýerleşýän döwri	20__ “_____" _____________________ 20___“_____"_____________________çenli
	sergi emläginiň ýük hökmünde hereket etmeginiň ugry

 

7. Goşmaça maglumat:

Soňky 5 ýylda görkezilen töwekgelçiliklerde ýitgileriň bolmagy	□ hawa	□ ýok
Sergi emlägi başga bir kompaniýa tarapyndan ätiýaçlandyrylýar	□ hawa	□ ýok

 

Şu arza __________________________ätiýaçlandyryljak emlägiň sanawy goşulýar.

(sergiň ady)

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş kadalary we şertleri bilen tanyşdym we razy

 

Ätiýaçlandyrýan                                                               ________________________

(ýolbaşçynyň goly)

M.Ý.                                                                             _______________________

(baş hasapçynyň goly)

20___ ýylyň “ ______ ”______________

 

 

 

---

 

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş

Kadalaryna 2-nji “a” goşundy

 

Sergi emläginiň sanawy

 

Ätiýaçlandyrýan _________________________________________________________________________________________

(ýuridik şahsyň ady ýa-da  raýatyň F.A.A.)

 

t/b	Sergi emläginiň ady	Häsiýetli alamatlary (materialy, reňki, möçberi, kysymy, görnüşi we ş.m.	Hakyky bahasy (manat)	Ätiýaçlan-dyryş ýeri	Ätiýaçlandyryş pul möçberi (manat)	Franşiza	Ätiýaçlandyryş nyrhy	Ätiýaçlandyryş gatanjy (ätiýaçlandyryş baýragy) (manat)
1	2	3	4	5	6	7	8	9

 

Jemi: Ätiýaçlandyryş gatanjynyň (ätiýaçlandyryş baýragynyň)  möçberi ________________________________________________________

                                                                                                                     (ýazmaça)

 

 

Ýolbaşçysy                                                                                ___________________________

                                                                                                                              (F.A.A. we goly)

M.Ý.

 

 

Baş hasapçy                                                                         ____________________________

                                                                                                                                (F.A.A. we goly)

 

 

 

---

 

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş

Kadalaryna 3-nji goşundy

 

 

 

 

 

Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasy

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş boýunça

ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy)

 görnüş 000 №0000000

 

Ätiýaçlandyryjy (welaýat, şäher, etrap)
Salgysy/telefony
Bank maglumatlary
Ätiýaçlandyrýan (F.A.A ýa-da edaranyň, guramanyň we serginiň ady)
Salgysy/telefony
Bank maglumatlary
Bähbit görüji (F.A.A.a. ýa-da kärhananyň ady)
Salgysy/telefony
Ätiýaçlandyryş obýekti (emlägiň sanawy goşulýär)
Ätiýaçlandyryş töwekgelçilikleri
Emlägiň hakyky bahasy (san bilen we ýazmaça)
Sergi emläginiň ätiýaçlandyryş pul möçberi: (san bilen we ýazmaça)
Sergi emläginiň ätiýaçlandyryş nyrhy
Sergi emläginiň ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) (san bilen we ýazmaça)
Raýat-hukuk jogapkärçiliginiň ätiýaçlandyryş pul möçberi: (san bilen we ýazmaça) üçünji taraplaryň saglygyna, ömrüne ýetirilen zyýan üçünji taraplaryň emlägine ýetirilen zyýan
Ätiýaçlandyryş nyrhy üçünji taraplaryň saglygyna, ömrüne ýetirilen zyýan üçünji taraplaryň emlägine ýetirilen zyýan
Ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary): (san bilen we ýazmaça)
Ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) umumy möçberi (san bilen we ýazmaça)
Ätiýaçlandyryş gatançlaryny (ätiýaçlandyryş baýraklaryny) tölemegiň tertibi we möhletleri
Ätiýaçlandyryş şertnamasynyň hereket edýän möhleti
Franşiza (şertli, şertsiz)
Ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynyň) güýje girmeginiň senesi we şertleri
Ätiýaçlandyryş gatançlarynyň (ätiýaçlandyryş baýraklarynyň) tölenendigi barada bellik (tölegiň görnüşi (nagt, nag däl), nag däl töleg tabşyrygyň №, senesi)
Beýleki şertler
M.Ýe.   Ätiýaçlandyryjy (f.a.a., wezipesi we goly)
M.Ýe.   Ätiýaçlandyrýan (ätiýaçlandyrýanyň f.a., we goly)
Ätiýaçlandyryş kadalary we şertleri bilen tanyşdyryldym (ätiýaçlandyrýanyň f.a., we goly)
Ätiýaçlandyryş şertnamasynyň (ätiýaçlandyryş ahadatnamasynyň) berlen senesi

 

Bellik: Ätiýaçlandyryş halaty ýüze çykan ýagdaýynda ätiýaçlandyrýan bu barada ätiýaçlandyryjyny şobada, ýöne 3 (üç) iş gününden gijä galman ätiýaçlandyryş halaty barada arzany ýazmak bilen habardar etmäge borçludyr, şeýle hem ygtyýarly edaralara şobada habardar etmäge borçludyr. Ätiýaçlandyryş şertnamasynda (ätiýaçlandyryş şahadatnamasynda)  möhlete bölünen ätiýaçlandyryş gatançlary (ätiýaçlandyryş baýraklary) öz wagtynda tölenmese ätiýaçlandyryjy öz borçlaryndan boşadylýar. Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) baglaşylandan soň ätiýaçlandyrylan emläk bilen islendik üýtgetmeler barada ätiýaçlandyryja habar bermäge. Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) ätiýaçlandyrýanyň ýa-da ätiýaçlandyryjynyň talaby boýunça möhletinden öň bes edilip bilner.

 

 

---

 

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş

 Kadalaryna 3-nji “a” goşundy

Sergi emläginiň sanawy

Ätiýaçlandyrýan ________________________________________________________________________________________

(ýuridik şahsyň ady ýa-da  raýatyň F.A.A.)

 

T/b	Sergi emlägiň ady	Häsiýetli alamatlary (materialy, reňki, möçberi, kysymy, görnüşi we ş.m.	Hakyky bahasy (manat)	Ätiýaçlandyrlan ýeri	Ätiýaçlandyryş pul möçberi (manat)	Franşiza	Ätiýaçlandyryş nyrhy	Ätiýaçlandyryş gatanjy (ätiýaçlandyryş baýragy) (manat)
1	2	3	4	5	6	7	8	9

 

Jemi:Ätiýaçlandyryş gatanjynyň (ätiýaçlandyryş baýragynyň)  möçberi _________________________________________________________

                                                                                                            (ýazmaça)

M.Ý  Ätiýaçlandyryjy:

___________________________                                           ___________________________________________

                       (welaýat, şäher, etrap)                                                                                                                              (F.A.A. we goly)

döwlet ätiýaçlandyryş guramasy

 

Ätiýaçlandyrýan                                                                      _______________________________

                               (F. A.A., we goly)

20___ ýylyň “ ______ ”______________

 

 

---

 

 

Sergileri meýletin ätiýaçlandyryş

Kadalaryna  4-nji goşundy

 

________________________________

(welaýat, şäher, etrap)

döwlet ätiýaçlandyryş guramasyna

________________________________

________________________________

________________________________

(ätiýaçlandyrýanyň ady we salgysy)

 

Ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini)

tölemek barada

Arza  

__________________________________________________________________ (güni, aýy, ýyly)

bolup geçen ___________________________________________________________________

(ätiýaçlandyryş halatynyň häsiýetini görkezmeli)

sebäpli _____________________________________________ Ätiýaçlandyryş şertnamasy (ätiýaçlandyryş şahadatnamasy) boýunça ätiýaçlandyryş pul möçberini (ätiýaçlandyryş öwezini doluş tölegini) tölemegiňizi Sizden haýyş edýärin.

Arza şu resminamalary goşýar:

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

20___ ýylyň “ ______ ”______________

 

Ätiýaçlandyryjynyň wekili                       _____________________________  

                                                           (F.A.Aa. we goly)

 

 

 

 

---

 

 

---

 

 

Ykrarnama goşundy

 

_________________________________-nda 20___ ýylyň ___________ aýynyň “ _____ ” bolup geçen

(guramanyň ady)

 

ätiýaçlandyryş halatyndan soň galan taýýar önümiň, çig malyň, materiallaryň, ýangyjyň we beýleki haryt-maddy gymmatlyklaryň

 

Sanawy

 

Tertip belgisi	Emlägiň ady	Olçeg birligi (sany, m, kg we ş.m.)	Artikuly ýa-da tertip belgisi	Zyýan ýetmedik görnüşdäki birlik üçin bahasy (manat)	Zyýan ýetmedik emläk		Zyýan ýeten emläk
					Sany	Bahasy	Ätiýaçlandyryş halaty netijesinde bahasynyň pese gaçmagyny we ätiýaçlandyryş halatyndan soň tertibe getirilmegini nazara almak bilen birlik üçin baha	Zeper ýeten görnüşde (manat)	Ätiýaçlandyryş halaty netijesinde bahasynyň pese gaçmagyny we ätiýaçlandyryş halatyndan soň tertibe getirilmegini nazara almak bilen	Arzanla-dyş ba-hasy (manat)
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

 

 

Sanaw boýunça hemmesi:

Şol sanda harytlar we beýleki haryt-maddy gymmatlyklar

 

 

Ätiýaçlandyrýanyň                                                                 Ätiýaçlandyrýanyň wekili                        _________________________

M.Ýe.                                                                                                                                                                                                                                        (F.A.Aa. we goly)

Döwlet ätiýaçlandyryş guramasy                                    Baş buhgalter                                                          _________________________

                            (F.A.A.a. we goly)

M.Ýe.                                                                                                                       Ätiýaçlandyryjynyň wekili                       _________________________

                            (F.A.Aa. we goly)

20___ ýylyň “ ______ ”______________